Rząd: Mydleńcowe
Rodzina: Rutowate
Rodzaj: Cytrus
Łacińska: Citrus x limon
Angielska: Lemon
Niemiecka: Zitrone
Polskie nazwy: Cytryna
Pochodzenie cytryny nie jest do końca znane. Przypuszcza się, że może ona pochodzić z rejonów Himalajów, Indii i Birmy. Obecnie uprawiana w wielu rejonach świata o klimacie ciepłym. Największe plantacje tej rośliny znajdują się w USA, we Włoszech, Meksyku, Grecji i Hiszpanii.
Citrus limon to głównie gatunek uprawny, występujący w wielu odmianach, które różną się wielkością i kształtem owocu. Istnieje kilkanaście odmian cytryn. Najpopularniejsze są dwie odmiany
Eureka ma bardziej chropowatą skórkę, krótką szyjkę na końcu oraz nasiona w środku.
Lizbona ma skórkę gładką, jest owalna i nie posiada pestek.
Coraz częściej pojawiają się także słodkie odmiany cytryn. Wśród nich można wyróżnić cytrynę Meyer, która można czasami spotkać w sklepach.
Surowcem stosowanym w lecznictwie są wszystkie części cytryn. Cytrynę stosuje się w całości, w postaci soków, startej skórki oraz oleju. Z liści oraz skórki owoców produkuje się olejek eteryczny.
Z cytryn pozyskuje się dwa surowce farmakopealne:
Znaczną część owoców uprawia się dla pozyskania przetworów, kwasku czy koncentratów. Cytryny zbiera się lekko niedojrzałe. Jeżeli owoc będzie na drzewie zbyt długo wówczas staje się słodki i mało soczysty.
Po zbiorze owoce sortuje się ze względu na dojrzałość, wielkość oraz kolor. Następnie owoce spryskuje się środkiem grzybobójczym i pokrywa cienką warstwą wosku. Tak przygotowane owce przechowuje się do osiągnięcia dojrzałości, w temperaturze 13-14ºC. Zielone owoce mogą być przechowywane nawet do 4 miesięcy i dłużej, do momentu aż skórka stanie się żółta i cieńsza. Czasem przyspiesza się dojrzewanie owoców cytryn poprzez zastosowanie etylenu, silkanu lub etofenu, jednak proces ten stymuluje gnicie owoców.
Starożytni Egipcjanie wierzyli, że spożywanie cytryn oraz pice soku z tego owocu ochroni organizm przed różnego rodzaju truciznami. W Egipcie i Iraku uprawiano cytrynę od 700 r. n. e.
W starożytnej Grecji i Rzymie cytryna uchodziła za symbol zdrowia. W południowych Włoszech drzewa cytrynowe były uprawiane w III w n. e.
Dzięki Arabom cytryna dotarła do Hiszpanii, gdzie jest uprawiana od 1150 r. Za sprawą Marco Polo owoc ten dotarł do Chin 1297 r., a wraz ze statkami Krzysztofa Kolumba w 1493 trafił na kontynent amerykański. Jednak dopiero w XIX wieku na Florydzie i w Kalifornii zaczęto uprawiać cytrynę na skalę przemysłową.
Jednym z najstarszych zachowanych przekazów opisujących gatunki z rodzaju Citrus jest „Monograph on the Ornages of Wēn-Chau” z 1178 r. Z kolei jednym z najbardziej znanych dzieł opisujących historyczną klasyfikację gatunków Citrus jest „Histoire Naturelle des Orangers” z 1818 r. Duży wpływ na dzisiejszą systematykę gatunków cytrusowych miał amerykański botanik W. T. Swingle żyjący w latach 1871-1952. Jest on autorem 95 nazw botanicznych gatunków z rodzaju Citrus.
W medycynie ludowej sok z cytryn powszechnie stosowano jako środek moczopędny, przeciwszkorbutowy i ściągający. Jest to często stosowany domowy lek na grypę.
Czasem stosowano sok z cytryny jako substytut chininy i podawano go chorym na malarię i gorączkę. Zmielone nasiona cytryny z miodem podaje się na nudności i wymioty.
Cytryny są stosowane w wielu rytuałach na całym świecie. Wykorzystuje się je do odpędzania złych duchów, dodawania odwagi i siły. Cytryny powieszone przed domem miały chronić przed złym okiem, a także ułatwić przejście duszy zmarłego do tamtego świata. Cytryny ofiarowane były bogini Kali, aby ją ułaskawić i uzyskać jej błogosławieństwo. Roślina jest także wykorzystywana do palenia lampek dla bogini Durgi. Zapach cytryny zapewnia pozytywne wibracje, łagodzi stres i uspokaja umysł oraz usuwają negatywne emocje z otoczenia.
Cytryna zawiera olejek eteryczny, którego głównym składnikiem limonenem. Ponadto owoce dostarczają sporą ilość witamin: C, tiaminę, ryboflawinę, niacynę, kwas pantotenowy, wit. B6, kwas foliowy, cholinę, witaminy A, E, P. Kolejne związki, które znajdują się w cytrynie to: kumaryny, karotenoidy, duża ilość flawonoidów, hesperydyna, kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy) oraz sole mineralne: potasu, sodu, magnezu, wapnia, fosforu, żelaza, jodu, cynku, miedzi, selenu, manganu.
Cytryna swoje właściwości lecznicze zawdzięcza dużej ilości witaminy C oraz rutyny.
Woda z cytryną wspomaga trawienie, wzmacnia i stymuluje wątrobę, zmniejsza apetyt. Picie wody z cytryna rano na czczo eliminuje kwas moczowy z organizmu. Osoby ze skłonnością do częstych siniaków powinny w szczególności spożywać sok z cytryny, ponieważ zawarta w nim rutyna wzmacnia naczynka.
Skórka z cytryny zawiera nawet 10 razy więcej witaminy C niż sam sok z cytryny. To właśnie skórka ma działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwwirusowe. Duża zawartość witaminy C sprawia, że od wieków cytrynę stosowano jako doskonały środek zapobiegający szkorbutowi oraz cholerze.
Ponadto cytryna:
Cytrynę stosuje się zewnętrznie na wysypki, wykwity, rumienie, czyraki, liszaje, brodawki, opryszczkę. Kwas cytrynowy oraz witamina C zawarte w cytrynie wspomaga leczenie trądziku.
Witamina C oraz rutyna przyspieszają gojenie się ran, nawet tych cukrzycowych. Zewnętrznie cytryna jest też często stosowana na ukąszenia owadów, grzybicę woszczynową, świerzb. W medycynie ludowej stosowana także na poparzenia słoneczne.
Cytryny wzmacniają włosy, nadają im blask i połysk. Zapobiegają zmarszczkom oraz wzmacniają łamliwe paznokcie.
Okłady z cytryn stosowane na noc są dobrym lekarstwem na odciski i zrogowacenie skóry.
Nie należy spożywać niedojrzałych, zielonych cytryn, ponieważ wypłukują one z organizmu ważne biopierwiastki.
Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Wyd. Martel, Łódź 2005, str. 150-153
LimT. K.; Edible medicinal and non-medicinal plants, vol.4, fruits, Springer 2012, str.849-864
Klimek- Szcykutowicz M., Szopa A., Ekiert H.; Citrus limon (cytryna zwyczajna)- źródło surowców o cennych walorach kosmetycznych; Pol. J. Cosmetol. 2017: 20(3), str. 184-195
Romvary V.; Rośliny przyprawowe i przyprawy w węgierskiej kuchni; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987 str 58-59
Swaminathan U.; Healing with herbs, Jaico publishing house, 2016
http://www.vismaya-maitreya.pl/naturalne_leczenie_cytryny.html (31.08.2014)
http://www.beliefnet.com/Health/Physical-Health/Hidden-Health-Secrets-of-Lemons.aspx# (31.08.2014)
https://www.organicfacts.net/health-benefits/fruit/health-benefits-of-lemon.html (31.08.2014)
http://www.whfoods.com/genpage.php?tname=foodspice&dbid=27 (31.08.2014)
http://www.cytrusy24.pl/cytryna/ (18.04.2017)
https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Cytrus (18.04.2017)
Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.
Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.
Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.