Witamina B5- budowa

Cząsteczka kwasu pantotenowego zbudowana jest z β-alaniny związanej amidowo z kwasem pantoinowym (kwasem 2,4-dihydroksy-3,3-dimetylomasłowym).

Witamina B5- Historia

Nazwa kwasu pantotenowego wskazuje na jego szerokie rozpowszechnienie w świecie roślinnym i zwierzęcym, stąd nazwa: pantotenowy= wszechobecny.

Kwas pantotenowy został odkryty w 1931 r. przez R. Williamsa w toku badań dotyczących witamin wzrostowych dla niektórych drożdży. Później stwierdzono, że bakterie kwasu mlekowego i propionowego wymagają do swojego wzrostu w pożywce obecności nowo odkrytej witaminy. Ustalono, że witamina ta występuje w wątrobie zwierzęcej i otrębach ryżowych.

Strukturę kwasu pantotenowego ustalono w wyniku stopniowego hydrolitycznego rozpadu tego związku. W roku 1940 dokonano pełnej syntezy kwasu pantotenowego będącą jednocześnie potwierdzeniem zaproponowanej struktury związku.

Witamina B5- Właściwości fizyczne

Wolny kwas pantotenowy jest gęstą, żółtawą, higroskopijną, oleistą cieczą. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. W roztworach wodnych kwas pantotenowy jest stosunkowo trwały w pH 4-8, natomiast w środowisku silnie alkalicznym lub kwaśnym łatwo ulega hydrolizie, zwłaszcza przy ogrzewaniu. Jest to związek bardzo nietrwały.

Pantenol jest gęstą cieczą, ale jest też znany w formie krystalicznej. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i etanolu. W roztworach wodnych wykazuje znacznie większą trwałość niż kwas.

Krystaliczne sole wapnia i sodu kwasu pantotenowego oraz pantenol są odporne na działanie tlenu z powietrza, światła. Są jednak bardzo higroskopijne.

Forma aktywna witaminy B5

Aktywną formą kwasu pantotenowego w organizmie jest koenzym A. Koenzym ten przyłączając dwu węglową resztę kwasu octowego przekształca się w acteylo- konezymA, który jest nazywany aktywnym octanem, ze względu na dużą reaktywność oraz obecność w cząsteczce bogatego w energię wiązanie tioestrowego.

Witamina B5- Metabolizm

Z pożywienia wchłania się około 40-60 % spożytego kwasu pantotenowego. Wolny kwas pantotenowy oraz pantenol bardzo łatwo ulegają wchłonięciu, podczas, gdy jego formy związane muszą być rozłożone w jelicie. Największe stężenie kwasu pantotenowego jest w wątrobie oraz korze nadnerczy. Zwartość kwasu pantotenowego we krwi wynosi 0,2-2 mg/l, a w wątrobie ok. 28 mg, przeważnie w postaci koenzymu A. Cztery godziny po podaniu kwasu pantotenowego jego ilość gwałtownie wzrasta we krwi i płynie rdzeniowym w postaci sprzężonej, a w moczu w postaci wolnej.

Kwas ten jest wydalany z moczem, ale może być także wydalany z kałem. Kwas pantotenowy jest też syntezowany przez bakterie jelitowe.

Witamina B5- Toksyczność

W przypadku przyjmowania syntetycznej witaminy B5, w większych dawkach (powyżej 10-20 mg/ dobę) może nastąpić rozstrój układu pokarmowego i biegunka. Jednak dawki te nie zagrażają życiu.