- Koper włoski- właściwości i zastosowanie
Koper włoski lub jak kto woli fenkuł to roślina, której wszystkie części są jadalne. Liście kopru oraz jego owoce to doskonała aromatyczna przyprawa. Z rośliny pozyskuje się olejek eteryczny, który ma wiele zastosowań w lecznictwie.
Koper włoski- systematyka
Rodzina: Baldaszkowate, seleretowate
Rodzaj: Fenkuł
Gatunek: Fenkuł włoski
Nazewnictwo
Łacińska: Foeniculum capillaceum, Foeniculum vulgare, Foeniculum officinale
Angielska: Fennel
Niemiecka: Gemeiner
Polskie nazwy: fenkuł, fenkuł wołoski, fenkuł pospolity, fenkuł lekarski, koper, koperek, kopr, kopr włoski, anyż, anyżek, anyżek włoski, świniak, osłodziec, koper lekarski, fenkel
Nazwa łacińska pochodzi od włoskiego słowa Foeniculum, co można przetłumaczyć jako drobne siano, co zapewne nawiązywało do drobnych listków kopru.
Nazwa polska koper pochodzi od słowiańskiego słowa „kopeć” oznaczającego zapach.
Koper włoski- występowanie
Koper włoski wywodzi się z rejonu Morza Śródziemnego oraz Azji Mniejszej. Obecnie jest uprawiany w całej Europie, Argentynie, Azji, Nowej Zelandii, Południowej Afryce.
Koper odmiany
Wyróżnia się dwa podstawowe podgatunki kopru:
- Foeniculum vulgare spp. Piperitum (pieprzowy)- uprawiany jako warzywo
- Foeniculum vulgare spp. Azoricum (zwyczajny)- uprawiany na owoce, odmiana słodka tego warzywa jest stosowana jako przyprawa, z kolei liście spożywa się jako warzywo (tzw. fenkuł florencki).
Koper włoski jako surowiec
Surowcem leczniczym są owoce, często mylnie nazywane nasionami, zawierające olejek koprowy.
Koper włoski trochę historii
Koper należy niewątpliwie do najstarszych roślin leczniczych i przyprawowych. Jest opisany w papirusie Ebersa. Wzmianki o nim znajdują się w Nowym Testamencie oraz w piśmiennictwie greckim i rzymskim. Znany też był w medycynie chińskiej i arabskiej. Jest to roślina zaliczana przez starożytnych do siedmiu roślin świętych.
Grecy wierzyli, że Prometeusz przyniósł ogień z Olimpu na Ziemię w wielkiej łodydze kopru włoskiego. Dlatego też dla Greków koper był symbolem sukcesu. Hipokrates zaliczył koper włoski do ziół o działaniu diuretycznym i wiatropędnym. O roślinie wspomina także Dioskurides.
W starożytnej Grecji i Rzymie stosowano go przeciwko kolkom i chorobom przewodu pokarmowego, a także na bóle głowy i choroby skóry. Rzymianie wykorzystywali koper jako środek rozweselający i wywołujący prorocze wizje. Gladiatorzy tak wierzyli we wzmacniające właściwości kopru, że kilka dni przed walką wcierali wyciąg z owoców kopru w mięśnie.
Ze starożytnego Rzymu koper dotarł do Europy, gdzie w średniowieczu często uprawiano go w przyklasztornych ogródkach między innymi na terenie Niemiec, a także na dworze Karola Wielkiego. W średniowieczu żuto nasiona kopru w czasie długich, nudnych kazań, żeby powstrzymać burczenie w brzuchu.
O zielu pisali: święta Hildegarda, Paracelsus, Matthiolus. Szymon z Łowicza podaje, że nasiona kopru spożywane z cząbrem poprawiają słaby wzrok.
Koper włoski- wartość odżywcza
Owoce kopru włoskiego zawierają:
- Olejek eteryczny 2-6%: anetol, pinen, fenchon, limonen.
- Flawonoidy: pochodne kwerecytyny, kemferolu,rutyny, umbeliferon,
- Kwas hydroskycynamonowy
- Błonnik pokarmowy
- Kumaryny
- Flawonoidy: pochodne kwerecytyny i kemferolu
- Glikozydy fenolowe
- Prowitaminę A, witaminę C, foliany, niacynę, tiaminę, ryboflawinę, wit. E
- Cukry: fruktoza, glukoza, ramnoza, galaktoza, arabinoza
- Kwasy tłuszczowe: linolenowy,
- Aminokwasy
- Olej tłusty: kwasy: petroselnowy, oleinowy, linolowy
- Fitosterole: stigmasterol
- Białka
- Wosk
- Sole: potas, wapń, magnez, fosfor, mangan, żelazo, miedź
KOPER WŁOSKI DZIAŁANIE LECZNICZE
- Obecnie herbatka koprowa jest podstawowym lekiem stosowanym u niemowląt
- Koper stosowany jest jako środek przywracający naturalne czynności trawienne oraz przeciw kolkom zwłaszcza u małych dzieci i osób starszych
- Koper ułatwia trawienie
- W medycynie ludowej stosowany w chorobach nerek i pęcherza moczowego
- Koper ma działanie wykrztuśne, pobudza wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych
- Żucie owoców kopru zalecane jest w stanach zapalnych jamy ustnej i przy aftach
- Napar z owoców kopru działa uspokajająco, odprężająco i rozluźniająco
- W medycynie ludowej koper stosuje się jako środek mlekopędny u matek karmiących
- Koper pomaga przy bólach menstruacyjnych i nieregularnym miesiączkowaniu
- W medycynie ludowej koper wykorzystuje się do nacierania skóry głowy, aby wspomóc porost włosów
Koper włoski- działanie niepożądane
- Przedawkowanie kopru może powodować halucynacje, zaburzenia zmysłów i nadmiernie pobudzić macicę
- Większe dawki doustne olejku z kopru włoskiego powodują odurzenie, drgawki, podrażnienie błon śluzowych żołądka i jelit, przekrwienie mózgu i płuc
- Zbyt częste podawanie herbatek koprowych dzieciom może powodować przedwczesne powstawanie złogów w jelitach
- Koper może wywołać reakcję alergiczną, zwłaszcza u osób uczulonych na rośliny z rodziny Apiace
Charles D. J.; Antioxidant properties of spices, herbs and other source; Springer Science 2013, str. 287- 293
Lim T. K.; Edible medicinal and non-medicinal plants; Vol. 5, Fruit, Springer 2013, str. 36-56
Łuczaj Ł.; Dzikie rośliny jadalne przewodnik survivalowy; Chemigrafia, Krosno 2004, str.66-67
Ody P.; Zioła w domu; Świat książki 1996r., str. 37
Olechnowicz- Stępień W., Lamer-Zarawska E.; Rośliny lecznicze stosowane u dzieci; PZWL, Warszawa 1992, str. 25-28
Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw, smaków i ziołolecznictwa; Wyd. Tempus Plus s. c., Kraków 1998, 115-117
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016, str. 350-353
Skarżyński A.; Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 108-110
Tyszyńska- Kownacka D., Starek T.; Zioła w polskim domu; Wydawnictwo Watra, Warszawa 1988r., str. 111-113
WHO monography vol.3, 2007r., str. 144- 149
- Podobne artykuły
Co to jest fenkuł i dlaczego warto go jeść?
Fenkuł- znany jako koper włoski ma lekko anyżowy, delikatnie lukrecjowy smak, który po chwili przechodzi w gorzko-słodki…. jest pożywany jako warzywo i przyprawa
Koper włoski
Koper włoski (fenkuł) – właściwości: łagodzi problemy trawienne, wzmacnia odporność, pozwala szybciej zwalczyć przeziębienie
Jakie zioła stosować na kaszel
Gdy pojawi się kaszel, zwłaszcza ten suchy warto sięgnąć po zioła. Przy kaszlu sprawdzą się podbiał, prawoślaz, anyż, koper włoski czy sosna.
