- Skrzyp polny- Equisatum arvense
Francuska klasyfikacja ziół najwyższej mocy klasyfikuje skrzyp na pierwszym miejscu wśród 20 roślin posiadających nadzwyczajne właściwości.
Przypominający swoim wyglądem miotełkę skrzyp wykazuje wiele właściwości leczniczych, które zawdzięcza dużej zawartości rozpuszczalnej krzemionki. Od wieków skrzyp stosowany był jako środek hamujący krwawienia, oczyszczający organizm i poprawiający przemianę materii.
Skrzyp polny- systematyka
Rodzina: Skrzypowate
Rodzaj: Skrzyp
Gatunek: Skrzyp polny
Nazewnictwo
Łacińska: Equisatum arvense
Angielska: Filed horsetail
Niemiecka: Ackerschachtelhalm
Polskie nazwy: chrzęść, jodełka, koci ogon, krzemionka, chwoszczka, chłoszczajka, przęsłka przręślica, strzępeczka, skrzyp kartoflowy, koni ogon, koński ogon, świńskie orzechy, sosnka, kostka, jedlina polna, kostka, sprzączka koszczka, jedlinki, chwoszcz
Łacińska nazwa Equisetum jest złożona z dwóch greckich słów: equus– czyli korzeń i seta– czyli włosy tworzące koński ogon. Nawa ta nawiązuje do wyglądu wysuszonych pędów skrzypu, które zebrane w większej ilości przypominają koński ogon.
Polska nazwa skrzypu pochodzi od specyficznego skrzypienia powstałego przy pocieraniu pędów.
Skrzyp polny- występowanie
Skrzyp występuje na terenie całej Europy (z wyjątkiem wysp śródziemnomorskich), północnej Azji, północnej Afryki oraz Ameryki Północnej.
W Polsce powszechny i traktowany jako chwast. Zazwyczaj rośnie w pobliżu zbiorników wodnych.
Skrzyp -odmiany
Rodzina skrzypów liczy 50 gatunków, w Polsce występuje tylko 9 gatunków. Należy uważać, aby nie pomylić skrzypu polnego ze skrzypem błotnym (łac. Equisetum palustre), który jest trujący.
Skrzyp polny- surowiec
Surowcem leczniczym są płonne pędy skrzypu polnego. Zanieczyszczenia surowca innymi gatunkami skrzypu mogą być szkodliwe i niestety zdarzają się bardzo często. Roślinę najczęściej stosuje się w postaci świeżego soku, wyciągów, naparów, odwarów oraz proszku. Z suszonej rośliny przygotowuje się maceraty i napary. W aptekach i sklepach zielarskich możemy kupić skrzyp w postaci suszu, ekstraktu w proszku lub płynie, herbatek bądź kapsułek.
Skrzyp polny- zbiór
Zbioru surowca dokonuje się od czerwca do września. Zbiera się pędy płonne, wybierając tylko te zdrowe, bez brązowych plam. Skrzyp zbiera się tylko podczas suchej pogody, zamoczony przy suszeniu czernieje. Surowiec suszy się w warunkach naturalnych, w miejscu zacienionym i przewiewnym. Nie należy suszyć skrzypu na słońcu, gdyż szybko ciemnieje. W suszarni skrzyp suszy się w temp. do 40°C. Jednak ten suszony w suszarniach łatwo się kruszy.
Po wysuszeniu pędy powinny zachować zielony kolor.
Skrzyp polny- zastosowanie w kuchni
Młode pączki skrzypu można spożywać jako sałatkę. W Rosji zbiera się pędy zarodnikowe skrzypu i dodaje do pierogów.
Skrzyp- trochę historii
Roślina pochodzi z okresu dewońskiego. Lasy po których 350 milionów lat temu wędrowały dinozaury pełne były olbrzymich skrzypów, osiągających wielkość potężnych drzew. I to właśnie te olbrzymie wówczas drzewa miały znaczący udział w tworzeniu się pokładów węgla.
Znacznie później jako kilkudziesięciocentymetrowa bylina stanowiła pokarm pierwotnych ludów. Roślinę tą odnaleziono w mogiłach kurhanowych.
Skrzyp w lecznictwie wykorzystywali starożytni Grecy i Rzymianie jak również Chińczycy. W starożytności skrzyp był znany Dioskoridesowi i Pliniuszowi, którzy opisali szczegółowo skrzyp stosowany głównie jako lek tamujący krwawienia.
Wzmianki o zielu znajdujemy w działach średniowiecznych medyków: Alberta Wielkiego, Parcelsusa i Matthiolusa. W późniejszych czasach zapomniano o wspaniałych właściwościach skrzypu. I dopiero za sprawą księdza Kneippa, który polecał ziele skrzypu jako lek na wiele dolegliwości roślina powróciła do łask ziołolecznictwa.
W lecznictwie ludowym od wieków skrzyp był stosowany jako lek przeciw krwotokom wewnętrznym oraz jako lek moczopędny.
Zastosowanie skrzypu
- Liśćmi skrzypu barwiono tkaniny na jasnozielony kolor.
- Skrzy był wykorzystywany do czyszczenia drewnianych i metalowych narzędzi domowych.
- Niegdyś stolarze stosowali skrzy jako środek do polerowania drewna
- W Japonii do tej pory skrzyp jest najlepszym materiałem ściernym wykorzystywanym do piaskowania drewna przed jego lakierowaniem.
Skrzyp polny- wartość odżywcza
Związki krzemu zawarte w skrzypie stanowią 60% połączeń mineralnych, z czego 10% to połączenia rozpuszczalne w wodzie. Ponadto skrzyp zawiera: flawonoidy, karotenoidy, garbniki, żywice. Skrzyp dostarcza kwasy organiczne: askorbowy, akonitowy, kwas jabłkowy, kwas szczawiowy, oraz kwasy fenolowe kawowego i protokatechowego, kwas chlorogenowy, kwas dikawoilowinowy a także rzadki kwas ekwizetolowy. Oprócz krzemionki i kwasów skrzyp dostarcza wiele soli mineralnych: krzem, glin, magnez, potas, wapń, żelazo, mangan, kobalt.
Spożywając skrzyp warto pamiętać, że jest on antagonistą witaminy B1.
SKRZYP POLNY DZIAŁANIE LECZNICZE
Skrzyp:
- Poprawia przemianę materii
- Usprawnia działanie wątroby dzięki zdolności wiązania toksyn zgromadzonych w organizmie
- Bywa stosowany przy krwawieniach owrzodzeń okrężnicy i żołądka lub dwunastnicy
- Korzystnie wpływa na stan naczyń krwionośnych
- Pobudza tworzenie czerwonych krwinek oraz produkcję hemoglobiny
- Wpływa na poprawę przepuszczalności i elastyczności ścian naczyń krwionośnych oraz utrudnia odkładanie się w nich tłuszczów
- Wykazuje właściwości przeciwkrwotoczne
- Zwiększa ilość wydalanego moczu, a wraz z nim ilość wydalanych chlorków
- Jest ceniony w słabszych infekcjach układu moczowego
- Jest stosowany w przypadku nietrzymania moczu i nocnego moczenia się u dzieci
- Pomocniczo jest stosowany w leczeniu skazy moczanowej oraz przy zatrzymaniu płynów i elektrolitów w organizmie
- Działa odtruwająco, oczyszcza krew, usuwa złogi
- W medycynie ludowej był stosowany w leczeniu gruźlicy
- W formie płukanki jest stosowany w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła
- Korzystnie wpływa na gruczoł prostaty u mężczyzn, szczególnie w początkowym okresie choroby
- Bywa stosowany w nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, krwotokach macicznych, krwawieniach żylaków z odbytu
- Wspomaga leczenie schorzeń zwyrodnieniowych układu ruchu
- Jest środkiem pomocniczym w leczeniu gośćca
- Jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesu mineralizacji kości, zapobiegając ich odwapnieniu. Wspomaga także uzupełnianie ubytków masy kostnej.
- Korzystnie wpływa na gospodarkę hormonalną u ludzi starszych oraz poprawia przyswajalność wapnia z pokarmów, zwłaszcza u osób z zaburzeniami resorpcji tego pierwiastka
- W formie płukanek zwalcza afty
Skrzyp polny- działanie uboczne
Przy długim stosowaniu skrzypu występuje niedobór witaminy B1.
Przeciwwskazania
- Niedobory witaminy B1.
- Choroby serca
- Choroby nerek
SKRZYP POLNY INTERAKCJE
Długotrwałe stosowanie skrzypu może prowadzić do hipokaliemii, co nasila działanie glikozydów nasercowych i niektórych leków antyarytmicznych.
Arnal-Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury, 200 uzdrawiających ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2004, str.196
Cisowski W.; Skrzyp polny- roślina lecznicza; Panacea nr 4 (33), 2010, str. 2-7
Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Wyd. Martel, Łódź 2005, str. 255-259
Kolhmunzer S.; Farmakognozja- podręcznik dla studentów farmacji; Wyd. V, PZWL, 1998, str. 174-176
Kuźniewski E., Augustyn- Puziewicz J.; Przewodnik ziołolecznictwa ludowego, wyd. II, PWN, Warszawa- Wrocław 1986, str. 101, 112, 129, 154, 161, 181
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 133-135
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2015; str.267-272
Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 156-158
Wielka księga ziół; Reader’s digest; Warszawa 2009, str. 115
http://dailytips.pl/skrzyp-polny-rodo-krzemu-i-potasu/
http://www.homeremediesweb.com/horsetail-health-benefits.php
http://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Skrzyp
http://stressfree.pl/skrzyp-polny-wlasciwosci-i-zastosowanie/
(Dane ze stron przed 20.05.2017)
http://www.farmakognozjaonline.pl/artykul/interakcjelr.pdf (25.03.2021)
- Podobne artykuły
Dziurawiec zwyczajny- właściwości
Dziurawiec zwyczajny występuje także pod nazwą ziele świętojańskie i jest byliną, która porasta polany, łąki, zarośla czy skraje lasów.
Żeń-szeń – łac. Ginseng panax- właściwości
Żeń-szeń- Panax ginseng nazywany również wszechlekiem od dawien ma zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej jako lek uniwersalny
Mięta pieprzowa- łac. Mentha piperita
Mięta to bogate źródło witamin i minerałów. Poznaj właściwości lecznicze, zastosowanie i przeciwwskazania jakie ma mięta pieprzowa.