
Rząd: Selerowate
Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Pietruszka
Łacińska: Petroselinum sativum, Petroselinum crispum
Angielska: Curled parsley
Niemiecka: Garten- Tetersilie
Polskie nazwy: pietruziele, pietruszka domowa, siewna, zwyczajna, ogrodowa
Nazwa pietruszki zwyczajnej pochodzi od słowa petra- oznaczającego skałę, co odnosi się do miejsca jej naturalnego występowania, czyli wapiennych skał, w rejonie Morza Śródziemnego.
Wyróżniamy trzy główne odmiany pietruszki:
a) Pietruszka naciowa o kędzierzawych liściach
b) Pietruszka naciowa o liściach płaskich
c) Pietruszka korzeniowa
W uprawie najczęściej można spotkać odmianę naciową, z której wykorzystuje się wyłącznie liście. Jej twardy korzeń jest praktycznie bezużyteczny. Pietruszkę korzeniową uprawia się ze względu na delikatny smak korzenia. Odmiany korzeniowe mogą różnić się między sobą. Ich skórka może być biała, szara, lekko żółta bądź z żółtymi lub czerwonymi poprzecznymi prążkami.
Pietruszka pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego i rejonu Wysp Kanaryjskich. Dziko rosnącą pietruszkę można spotkać na półwyspie Bałkańskim i Apenińskim, wyspach Kanaryjskich, w Tunisie, Maroku, Algierii. W Polsce występuje zdziczała, jednak znacznie częściej można ją spotkać w uprawie.
Obecnie jest hodowana w całej strefie klimatu umiarkowanego na całym świecie.
Surowcem leczniczym są korzenie, liście, owoce i nasiona.
Surowcem farmakopealnym jest korzeń pietruszki- petroselini radix.
Pietruszka była uprawiana od wieków w wielu rejonach świata. Znana była już w III w p. n. e. W starożytności wierzono, że pietruszka w cudowny sposób wzmacnia organizm, wyostrza zmysły i przywraca siły. Stosowano ją w oczyszczaniu krwi, łagodzeniu problemów żołądkowych i na kaca. Egipcjanie, stosowali wyciągi z pietruszki do leczenia bólów żołądka i jako środek moczopędny.
Pisali o niej Hipokrates i Dioskurydes. Według greckich mitów pietruszka wyrosła z krwi herosa Amfiaraosa- uczestnika wyprawy przeciwko Tebom, stąd też pietruszka kojarzyła się Grekom ze śmiercią i sławą. Być może stąd wziął się zwyczaj przystrajania grobów pietruszkom. W starożytnej Grecji używano jej jako paszy dla koni ciągnących rydwany.
Przez Rzymian była uważana za świętą roślinę, która dodaje siły i poprawia refleks, a samą roślinę utożsamiali z boginią Persefoną. Stosowano ją wówczas jako dekorację potraw i środek aromatyzujący. Poeci i atleci marzyli, aby otrzymać pietruszkowy wianek w dowód uznania. Rzymianie odświeżali pietruszką powietrze w czasie uczt, aby zniwelować zapach alkoholu.
Dzięki rozwojowi Imperium Rzymskiego pietruszka rozprzestrzeniła się na tereny Hiszpanii, Francji i Niemczech, a dopiero później dotarła do Słowian.
W średniowieczu pietruszka była sadzona jako roślina ogrodowa, a jej uprawę rozpropagował Karol Wielki. W okresie tym panował pogląd, że pietruszka jest ulubioną rośliną diabła i dlatego przynosi zło. Słynny Paracelsus stosował ją w leczeniu kamicy moczanowej.
W Polsce pietruszka naciowa znana była w 1518r. Roślina korzeniowa dotarła na nasze tereny pod koniec XVI wieku. Pisał o niej Syreniusz jako środku oczyszczającym z flegmy, wypędzającym glisty z organizmu oraz stosowanym na zatrzymanie miesiączkowania.
W korzeniu pietruszki znajduje się niewielka ilość olejku eterycznego (0,3%), którego głównym składnikiem jest: apiol i mirystycyn. Ponadto zawiera flawonoidy, furanokumaryny, związki poliacetylenowe. Korzeń pietruszki jest źródłem: witamin z grupy B, witaminy A, E, C oraz minerałów: fosforu, żelaza, wapnia, magnezu, potasu, szczawianu wapnia, manganu, siarki.
W owocach pietruszki znajdują się spore ilości olejku eterycznego (nawet do 7%), którego głównymi składnikami są: apiol, miryscyna, alliloczterometoksybenzen. Ponadto owoce pietruszki zawierają furanokumaryny, żywice, flawonoidy, fitosterole. Owoce są także źródłem oleju tłustego, mogą zawierać go nawet do 20%.
Liście pietruszki są bogate w witaminy (A, B, PP, C, K, B1, B2, C, beta karoten, kwas foliowy), niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, flawonoidy, kumaryny. Natka pietruszki jest ceniona, ze względu na dużą zawartość chlorofilu oraz soli mineralnych: magnezu, żelaza, fosforu, wapnia, fluoru, jodu oraz sodu.
Działanie lecznicze nasion pietruszki jest silniejsze niż liści, ponieważ nasiona zawierają więcej olejku eterycznego i flawonoidów.
Baraniak J.; Rola wyciągów z żurawiny wielkoowocowej i pietruszki zwyczajnej w leczeniu wspomagającym zakażenia układu moczowego- praca poglądowa; Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu 2013
Chevallier A.; Encyclopedia of herbal medicine; DK New York 2016; Wyd. 3, str. 241
Cieślowska B., Cieślowska P.; Superfoods czyli żywność o wysokiej wartości odżywczej; Wyd. SBM, Warszawa 2016, str.85-86
Gawłowska A.; Atlas warzyw 180 gatunków z całego świata; Wyd. SBM, Warszawa 2018, str. 129-130
Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski 2005, str. 95, 121-123
Kuźnicka B., Dziak M.; Zioła i ich stosowanie, historia i współczesność; PZWL wyd. IV, Warszawa 1987, str. 122-125
Leśnicka M.; Zielska, zioła i ziółka; Tower Press 2000, Gdańsk 2000, str. 28-29, 73-74, 190, 201
Matławska I.; Farmakognozja; Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu; Poznań 2008, str. 350-351
Mindel E.; Biblia witamin; Wiedza i życie, Warszawa 1993, str. 161
Miśkowiec A.; Pietruszka- warzywo i lek; Panacea Nr.1 (46), styczeń- marzec 2014, str. 30-31
Ody P.; Zioła w domu; Świat Książki 1996, str. 42,
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 199- 200
Ożarowski A., W. Jaroniewski; Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989r., str. 292-294
Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw smaków i ziołolecznictwa; Wyd. Tempus Plus, Kraków 1998r., str. 154-155
Paprzęcki W.; Ziołolecznictwo; Wyd. Spar 1989, str. 77-78
Rostafiński J.; Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach. Akademia Umiejętności, Kraków 1893r., str. 53-54
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Wyd. Mateusz E. Senderski; Podkowa Leśna 2016; str. 486-488
Skarżyński A.; Zioła czynią cuda, wyd. Comes, Warszawa 1994, str. 137-139
Small E., Deustsch G.; Culinary herbs for short season gardens; National Research Concil of Canada& Ismant Associates Ins. 2001, str 135-138
Trojan E., Tradycyjne przyprawy, zioła, rośliny lecznicze i mieszanki przypraw, wyd. AA s.c. Kraków 2004,
Wielka księga ziół; Reader’s digest; Warszawa 2009
Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z, uprawa pielęgnacja i uprawa, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Wyd. Klub dla ciebie; 2005, str. 76-77, 107, 128, 131
W bazie wiedzy znajdują się dane dotyczące właściwości i zastosowania ziół, owoców czy warzyw lecz nie tylko. To zbiór informacji o wykorzystaniu danej rośliny nie tylko kontekście zdrowej żywności i ziołolecznictwa. Ciekawe przepisy kulinarne, wykorzystanie roślin w domowych kosmetykach, profilaktyka chorób, aromaterapia to tylko niektóre zagadnienia, które można znaleźć przeglądając monografie poszczególnych roślin.
Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.
Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.
Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.