Najnowsze artykuły

Wyciągi z czosnku

Wyciągi z czosnku w suplementach

Wyciąg z czosnku znajduje się w suplementach diety polecanych dla osób z nadciśnieniem, wysokim poziomem cholesterolu, oraz wspomagających odporność.

Jabłko w wierzeniach ludowych

Jabłko/Jabłoń często pojawia się w wierzeniach ludowych. To symbol płodności, miłości, zdrowia, urody i pomyślności chętnie wykorzystywany w wielu obrzędach..

Wrzesień- owoce sezonowe

Wrzesień to czas kiedy owoce sezonowe są najsmaczniejsze. Warto teraz sięgać po nasze polskie jabłka, gruszki i śliwki. We wrześniu dobrze jest zrobić przetwory z bzu, pigwy czy rokitnika

Poznaj rośliny strączkowe

Poznaj rośliny strączkowe

Rośliny strączkowe słyną z dużej zawartości białka. W połączeniu z warzywami i orzechami mogą stanowić zamiennik mięsa. Zaliczamy tutaj: groch, fasolę soczewicę, ciecierzycę, soję

Wrzesień- warzywa sezonowe

Warzywa sezonowe – wrzesień

Wrzesień obfituje w wiele warzyw sezonowych, które teraz są najsmaczniejsze i dostarczają wiele cennych substancji odżywczych wspomagających zdrowie i odporność.

sok z aronii

Sok z aronii- dlaczego warto go pić

Sok z aronii jest źródłem antyoksydantów. Korzystnie wpływa na układ krwionośny, wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, wspomaga odporność

Co to są alkaloidy?

Alkaloidy to zasadowe związki organiczne, głównie pochodzenia roślinnego. Ich cechą charakterystyczną  jest obecność atomu lub atomów azotu najczęściej wbudowanego w pierścienień heterocykliczny. Związki te wykazują szerokie spektrum działania fizjologicznego- od stymulującego poprzez narkotyczne do toksycznego. Obecnie znanych jest 12 tysięcy różnych alkaloidów, które w świecie roślin pełnią głównie funkcje ochronne.

 

Gdzie można znaleźć alkaloidy?

Alkaloidy są związkami pochodzenia roślinnego. Najczęściej są wytwarzane  przez rośliny makowate (Papareacae), bobowate (Fabaceae), jaskrowate (Ranunuculaceae), pisankowate (Solanaceae) oraz niektóre rośliny niższe jak widłaki czy skrzypy. 
W świecie zwierząt ich obecność  stwierdzono u owadów, salamander, niektórych żab i wijów. Co więcej u  owadów związki te są zwykle pochodzenia wtórnego, pobierane wraz z pożywieniem stanowią ochronę przed drapieżnikami.

 

Alkaloidy- występowanie

Związki te występują głównie w roślinach wyższych,  gdzie znajdują się najczęściej w liściach, nasionach i owocach, jednak można je także znaleźć w korze, korzeniach, bulwach i kwiatach.
Zwykle w jednej roślinie występuje więcej niż jeden alkaloid. i tak np.  z mleczka makowego wyodrębniono 20 alkaloidów, z kory chinowej  aż 24, a z liści tytoniu 10.
Ich zawartość w surowcu roślinnym wacha się od ilości śladowych do nawet 10% ( np. chinina w korze chinowca). 
Ich ilość w surowcu może zależeć od okresu rozwoju rośliny, pory roku, regionu, klimatu. Niekorzystne warunki pogodowe w okresie wegetatywnym oraz niewłaściwe przechowywanie surowca mogą przyczynić się do wzrostu poszczególnych alkaloidów w tkankach roślinnych.
W surowcu roślinnym  najczęściej występują w postaci soli z kwasami organicznymi (jabłkowy, cytrynowy, szczawiowy), rzadziej w postaci soli z kwasami nieorganicznymi. Tylko w nielicznych roślinach są połączone z cukrami lub garbnikami.




Alkaloidy- właściwości fizyczne

Większość alkaloidów to substancje krystaliczne, tylko nieliczne z nich mają konsystencję płynną (nikotyna). Niektóre alkaloidy mogą również występować jako substancje lotne. Wszystkie te związki są związkami optycznie czynnymi i najczęściej są lewoskrętne. Przeważająca część z nich ma charakter III-rzędowych zasad, nieliczne są II- lub I- rzędowymi zasadami. Jako wolne związki są trudno rozpuszczalne w wodzie, ale łatwo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. W przypadku soli rozpuszczalność jest dużo lepsza w wodzie, a słabsza w rozpuszczalnikach organicznych. Przeważnie  mają smak gorzki.

Alkaloidy- otrzymywanie

Duża różnorodność w budowie chemicznej alkaloidów świadczy o braku jednorodnego mechanizmu biosyntezy. Surowcami wykorzystywanymi do ich syntezy są najczęściej aminokwasy: fenyloalanina, lizyna, tryptofan.

 

Alkaloidy- podział

Zanim poznano budowę alkaloidów, do usystematyzowania tej grupy związków stosowano podział oparty na źródłach pozyskiwania danego alkaloidu. Stąd nazwa rośliny, z której pozyskiwano surowiec stanowiła nazwę grupy, np. alkaloidy makowe, alkaloidy chinowe.
Obecnie w literaturze stosuje się podział biogenetyczny, który oparty jest na sposobie powstawania alkaloidów.

W oparciu o poglądy Hegnauera wyróżnia się trzy grupy alkaloidów:

a) Protoalkaloidy- gdzie atom azotu znajduje się poza układem heterocyklicznym. Powstają one z aminokwasów lub amin biogennych. Należą tu:

  • Fenyloalkiloaminy (efedryna, kapsaicyna)
  • Indoloalkiloaminy (tryptamina, serotonina)
  • Betaniny (betanina)

b) Pseudoalkaloidy – gdzie atom azotu nie pochodzi od aminokwasów lecz jest wbudowany na drodze biosyntezy do już istniejącego szkieletu. Należą tu:

  • Alkaloidy diterpenowe (akonityna, pakliteksel)
  • Pochodne steroidowe (salasodyna)
  • Związki, których fragment azotowy powstaje poprzez zastąpienie grupy hydroksylowej grupą aminową (kolchicyna)

c) Alkaloidy właściwe- gdzie atom azotu znajduje się w pierścieniu heterocyklicznym. Stanowią one największą grupę alkaloidów. Powstają w wyniku biosyntezy z aminokwasów. Wyróżniamy tutaj następujące grupy alkaloidów powstające z:

  • Ornityny (alkaloidy tropanowe, pirolizydynowe)
  • Lizyny (alkaloidy chinolizydynowe)
  • Histydyny (alkaloidy imidazolowe, purynowe)
  • Tyrozyny (alkaloidy izochinolinowe)
  • Tryptofanu (alkaloidy indolowe)
  • Amin biogennych (alkaloidy pirydynowe, piperydynowe, niektóre alkaloidy chinolinowe i pochodne benzazepiny)




Najbardziej powszechną i najczęściej stosowaną klasyfikacją alkaloidów jest ich podział ze względu na budowę chemiczną, gdzie wyróżniamy:

  • Pozbawione układu heterocyklicznego
  • Pochodne pirolu
  • Pochodne 1-metylopirolizydyny
  • Pochodne piperydyny
  • Zawierające nieskondensowane pierścienie 5- lub 6- członowe
  • Zawierające skondensowane pierścienie 5-, 6- lub 7- członowe z atomem azotu w pierścieniu
  • Zawierające dwa skondensowane pierścienie piperydynowe
  • Pochodne chinoliny lub izochinoliny
  • Pochodne indolu
  • Pochodne imidazolu
  • Purynowe
  • Terpenoidowe
  • Steroidowe
  • Peptydowe

Inny podział:

  • Pochodne tropanu (atropina, hiscyjamina, skopolamina, kokaina)
  • Pochodne pirydyny (nikoltyna, lobelina)
  • Pochodne choliny (chinina, cyncholina, chinidyna)
  • Pochodne izocholiny (papaweryna, kumaryna, tubokuryna)
  • Pochodne indolu (strychnina, rezerpina, egrotamina)
  • Pochodne puryny (kofeina, teobromina, teofilina)
  • Pochodne fenantrenu (morfina, kodeina)

 

Alkaloidy- zastosowanie w lecznictwie

Alkaloidy wykazują wysoką i bardzo zróżnicowaną aktywność biologiczną. Jednak w lecznictwie rzadko stosuje się surowce roślinne będące ich źródłem, zdecydowanie  częściej podaje się czyste substancje wyodrębnione z roślin jak i te otrzymywane syntetycznie.

Alkaloidy mogą wykazywać działanie:

  • cucące (kofeina, lobelina, strychnina)
  • obkurczające macicę (ergatamina)
  • rozkurczające mięśnie gładkie (papaweryna, chelidonina, efedryna)
  • rozszerzające źrenice (atropina, skopolamina)
  • miejscowo znieczulające (kokaina)
  • obniżające ciśnienie krwi (rezerpina)
  • przeciw arytmiczne (teofilina, efedryna)
  • moczopędne (teobromina)
  • przeciw bólowe (morfina)
  • przeciwkaszlowe (glaucyna, kodeina, narkotyna)
  • przeciwnowotworowe (winblastyna, winkrystyna, taksol)
  • przeciwreumatyczne (kapsaicyna)
  • tonizujące układ mięśniowy (galantamina)
  • żółciopędne i żółciotwórcze (boldyna)

 

Alkaloidy- zastosowanie w kosmetykach

Alkaloidy wykazują działanie pielęgnacyjne. Do najbardziej znanych związków z tej grupy stosowanych w kosmetykach możemy zaliczyć kofeinę, która stymuluję przemianę materii i przyczynia się do usuwania złogów tłuszczu, a także wpływa na drenaż tkanek, działając wyszczuplająco i detoksykująco. 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Kolińska A., Marciniak P.,  Adamski Z.,  Rosiński G.; Alkaloidy- naturalne substancje kardioaktywne; Kosmos-problemy nauk biologicznych, T.65, nr. 2 (311), 2016 r., str. 247-256

Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 39-401.

http://www.farmakognozjaonline.pl/alkaloid/index.php?alka=wystepo (10.04.2017)

http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/alkaloidy-roslinne-jako-substancje-biologicznie-aktywne-w-kosmetykach,12517 (10.04.2017)




Karotenoidy- najważniejsze informacje

Karotenoidy to barwniki, które nadają barwę żółtą lub pomarańczową licznym gatunkom roślin. Związki te znajdują się także w zielonych liściach

Co to są alkaloidy

Alkaloidy to zasadowe związki organiczne, głównie pochodzenia roślinnego. Wykazują silne działanie fizjologiczne na organizm człowieka, dlatego wiele z nich ma zastosowanie w lecznictwie

Pokrzywa zwyczajna- łac. Urtica dioica

Pokrzywa zwyczajna jest stosowana w wielu kuracjach wiosennych jako roślina oczyszczająca organizm i dostarczająca wielu cennych witamin i minerałów

Korzeń pietruszki- łac. Petroselinum

Korzeń pietruszki to aromatyczne warzywo dodawane do zapiekanek i zup. Pietruszka działa oczyszczająco oraz wpływa korzystnie na układ pokarmowy.

Por- łac. Allilum porrum

Por to warzywo, które – ze względu na swoje właściwości lecznicze – znalazło zastosowanie nie tylko w kuchni, lecz także w medycynie

Cynamon szkodzi

Chociaż cynamon uznawany jest za przyprawę leczniczą o wielu bardzo cennych właściwościach dla zdrowia, co potwierdzą badania, to stosowany w nadmiarze może szkodzić zdrowiu