Burak zwyczajny- systematyka

Rząd: Goździkowce
Rodzina: Komosowate
Rodzaj: Burak

Nazewnictwo

Łacińska: Beta vulgaris
Angielska: Common beet, Garden beet
Niemiecka: Mangold, Rübe, Rote Rübe, Rote Bete, Salatrübe
Polskie nazwy: boćwina, boćwinka, burak czerwony, burak ćwikłowy, burak ćwikły, burak dziki, burak liściowy czerwony, cwik, cwikly, ćwik

Burak zwyczajny- występowanie

Wszystkie formy uprawne buraka pochodzą od jednego gatunku i przypuszcza się, że przodkiem buraka zwyczajnego jest burak morski (Beta Maritima), który rośnie dziko w rejonie Morza Śródziemnego.

Burak- odmiany

Niektóre odmiany mogą dorastać nawet do 2 metrów. Na Bliskim Wschodzie możemy nadal spotkać dzikie odmiany buraka, które mają cieńszy i bardziej zdrewniały korzeń.
Korzenie buraków mają różny kolor i kształt korzenia.

Spośród wielu odmian buraka najbardziej znane i rozpowszechnione są 4 odmiany:

  • burak ćwikłowy o grubym, mięsistym korzeniu, ciemnoczerwonej barwy z liśćmi o ogonkach i nerwach liściowych w kolorze czerwonym. Jest uprawiany jako warzywo
  • burak cukrowy o grubym korzeniu koloru żółtego, wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym
  • burak pastewny– uprawiany na paszę dla zwierząt
  • burak liściowy– zwany boćwinką- uprawiany sezonowo jako warzywo ze smacznymi liśćmi.

Burak zwyczajny- surowiec

W lecznictwie i w kuchni wykorzystywany jest korzeń buraka ćwikłowego. Jako środek leczniczy stosuje się sok z buraków oraz sok z kiszonych buraków.




E 162 Betanina- barwnik spożwyczy

E 162 czyli- betanina lub czerwień buraczana, – organiczny związek chemiczny z grupy glikozydów. Naturalny barwnik spożywczy koloru ciemnoczerwonego

Trochę historii

Właściwości lecznicze buraka były znane już 4000 lat temu w Babilonie, gdzie w 722 r. p. n. e. warzywo to było uprawiane w ogródkach Meodaka pod nazwą selqu. Liście buraka był na tych terenach wykorzystywane jako środek leczniczy. Około 400 p. n. e. burak trafiło do Grecji, a 200 lat później także do Rzymu. Starożytni uważali buraki za afrodyzjak.
Dioskurydes zalecał buraki na oczyszczanie głowy i w leczeniu bólu ucha. Zalecał spożywanie buraków aby zwiększyć metabolizm tłuszczów.
W średniowieczu burak zyskał uznanie we Francji i Italii, a jego uprawa rozszerzała się w Europie. W XII warzywo dotarło do Niemiec.
W 1583 r. opisano w sposób naukowy kilka ówcześnie znanych gatunków buraka, a niespełna 200 lat później Karol Lineusz opisał wszystkie gatunki i podgatunki buraka oraz nadał im łacińskie nazwy, które obowiązują do dziś. W 1747 r. odkryto w burakach sacharozę, co znacząco wpłynęło na wykorzystanie tego warzywa jako surowca do otrzymywania cukru. Pozyskiwanie cukru z buraków cukrowych zawdzięczamy Napoleonowi. Kiedy Brytyjczycy zablokowali Francji dostęp do trzciny cukrowej z Indii. Wówczas cesarz Francuski zainteresował się otrzymywaniem cukru z buraków i wydał dekret, na mocy którego w Francji zaczęto produkować cukier z tego właśnie surowca. We Francji w 1827r. funkcjonowało 100 fabryk produkujących cukier z buraków, z których wyprodukowano 3000 t cukru. W Polsce pierwsza kampania cukrownicza miała miejsce na Śląsku w 1802r.

 

Burak zwyczajny w medycynie ludowej

W medycynie ludowej buraki uważa się za środek korzystnie wpływający na wątrobę. Zaleca się częste picie soku z kiszonych buraków, aby wzmocnić i uzdrowić wątrobę. Burakiem leczono anemię, bladość cery, serce wątrobę, choroby nerwowe i krążenie. Pokrojone w talarki buraki przykładano do skroni, aby leczyć katar. W medycynie naturalnej buraki są wykorzystywane w leczeniu takich chorób jak gruźlica, grypa, choroby wątroby czy nerwice.




Burak zwyczajny w wierzeniach ludowych

Buraki symbolizują miłość, zdrowie i witalność. Wierzono także, że buraki pomagają cieszyć się pięknem życia, otwierają na urodę świata i dodają sił witalnych.

Sok z korzenia był wykorzystywany w rytuałach miłosnych- aby wzmocnić uczucie drugiej osoby należało wypić z nią naprzemiennie sok z jednego naczynia.

 

Burak zwyczajny- zastosowanie

  • Burak to głównie roślina uprawna. Często wykorzystywana jako warzywo, choć znaczna część upraw buraka, głównie odmian pastewnych, jest przeznaczona na pasze dla zwierząt.
  • Odmiany cukrowe buraka stanowią surowiec dla przemysłu cukrowniczego.
  • Półprodukty pozyskiwane z przemysłu cukrowniczego jak melasa i betanina stanowią surowiec chętnie wykorzystywany przez przemysł farmaceutyczny oraz spożywczy.
  • Z buraka ćwikłowego pozyskuje się betalaniny, które mają zastosowanie jako naturalne barwniki do żywności. Wykorzystuje się je do barwienia jogurtów, galaretek czy serków

 

Burak zwyczajny- wartość odżywcza

Buraki są najbogatszym źródłem glutaminy oraz azotanów. Zawierają także śladowe ilości D-aminokwasów oraz kwasów α-aminowych. Za piękny czerwony kolor buraka odpowiadają barwniki- betacyjanidyny i antocyjany. Korzeń buraka to źródło flawonoidów (rutozydu, kwerecytyny, kemferolu), związków fenolowych ( kwas chlorogenowy, kwas kawowy). Buraki dostarczają do organizmu większość witamin oraz sole mineralne: wapń, kobalt, magnez, żelazo, mangan, rubid, cez, krzem.
Z kolei liście buraka zawierają witamin: A, C i K oraz sole: wapnia, żelaza, miedzi, siarki i chloru. Spożywając liście buraka warto mieć na uwadze, że są one także bogate w szczawiany.

 BURAK ZWYCZAJNY DZIAŁANIE LECZNICZE

Buraki to popularne warzywo, które jest składnikiem wielu sałatek. Do swojej diety warto również włączyć je w wersji kiszonej. Buraki powinny być składnikiem diety dla sportowców, ponieważ szybko dostarczają energii, powodują, że wolniej się męczymy. Warzywo to pomaga pozbyć się w szybki sposób zakwasów, zapobiegają także drętwieniu kończyn.

Ponadto buraki:

  • Podaje się w chorobach jelit i żołądka
  • Są pomocne przy nadkwasocie
  • Hamują procesy gnilne w jelitach i wspomagają ich pracę
  • Wspomagają pracę woreczka żółciowego
  • Delikatnie obniżają poziom cukru we krwi oraz zmniejszają apetyt na słodkie
  • Działają zasadotwórczo, dzięki czemu odkwaszają organizm
  • Obniżają poziom cholesterolu we krwi
  • Obecne w burakach związki azotowe pomagają rozszerzyć naczynia krwionośne, dzięki czemu zapobiegają zawałom i zatorom
  • Zmniejszają kruchość naczyń krwionośnych
  • Poprawiają i normalizują parametry krwi, pomagają w produkcji czerwonych i białych krwinek
  • Wspomagają organizm w procesach oczyszczania z toksyn, pomagają w wydalaniu kwasu moczowego z organizmu, a dzięki dużej zawartości pektyn pomaga usunąć z organizmu metale ciężkie
  • Są pomocne w leczeniu anginy, grypy oraz przeziębień
  • Dzięki działaniu wykrztuśnemu pomagają przy kaszlu
  • Wspomagają odporność
  • Zwiększają przepływ krwi do mózgu
  • Regulują cykl miesiączkowy u kobiet
  • Są zalecane kobietom w ciąży, ponieważ dostarczają porcję dziennego zapotrzebowania na kwas foliowy, który jest niezbędnym składnikiem w rozwoju płodu
  • Wspomagają leczenie niepłodności, dzięki zawartym związkom mogą wpływać na hormony płciowe
  • Łagodzą dolegliwości związane z menopauzą- wzmacniają serce, zmniejszają ciśnienie krwi, czy łagodzą uderzenia gorąca, a także są pomocne przy powracających migrenach
  • Mają znaczenie w profilaktyce osteoporozy
  • Chronią skórę przed nadmiernym starzeniem i zmarszczkami, poprawiają jej elastyczność oraz chronią przed poparzeniem słonecznym
  • Wykazują właściwości przeciwzapalne i przeciwgrzybicze
  • Chronią przed szkodliwym działaniem promieniowania Roentgena oraz przed promieniowaniem radioaktywnym

Burak zwyczajny- działanie niepożądane

  • Nadmierne spożywanie buraków może powodować zabarwienie moczu i stolca na czerwono, jeżeli zabarwienie nie jest zbyt intensywne to nie jest to poważny problem.
  • Nadmiar soku z buraka, może powodować rozstrój żołądka, biegunki. Dlatego należy pamiętać, by zawsze spożywać rozcieńczony sok z buraków.
  • Czasami 1-2 szklanki czystego soku z buraków może spowodować gwałtowny spadek ciśnienia krwi, co może się objawiać osłabieniem czy zawrotami głowy.
  • U osób bardzo wrażliwych buraki mogą czasami powodować reakcję alergiczną, objawiająca się gorączką, dreszczami, wysypką czy uczuciem swędzenia.

 

Burak zwyczajny- przeciwwskazania

  • Spożywania buraków powinny unikać osoby cierpiące na choroby nerek, dróg żółciowych oraz takie, które miały problem z kamieniami nerkowymi.
  • Buraków w większej ilości nie poleca się cukrzykom, ze względu na możliwość gwałtownego skoku poziomu cukru we krwi.
  • Osoby z niskim ciśnieniem także powinny uważać, jeżeli spożywają buraki w ciągu dnia. Buraki obniżają ciśnienie, więc u osób z niskim ciśnieniem mogą powodować nadmierną senność.
  • Małe dzieci powinny spożywać ograniczone ilości buraków, ponieważ warzywo to gromadzi duże ilości azotanów. Azotany te przekształcają się w nitrozoaminy, które mogą powodować chorobę zwaną methemoglobinę objawiającą się niebieskim odcieniem skóry.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Chevallier A.; Encyclopedia of herbal mecicine; Penguin Random House; 2016 str. 178

Gawłowska A.; Atlas warzyw; Wydawnictwo SBM, Warszawa 2018, str. 14

Górnicka J.; Leki z ogrodu, AWM, Warszawa 2012, str. 70

Górnicka J.; Leksykon zdrowia, apteka natury; AWM Warszawa 2005, str. 103-104

Karpov S., Chmielewska W.; Dieta surowa, która jest … smaczna!; złotemyśli.pl, 2008, str. 74-75
Mazik M.; Warzywa w ogrodzie, niezbędnik ogrodnika 5/2016, str.20

Miśkowiec A.; Burak żywi i leczy; Panacea 2 (51), kwiecień- czerwiec 2015, str. 30-31

Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016; str. 222

Rostafiński J.; Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach; Akademia Umiejętności, Kraków 1893, str. 15

Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z uprawa i pielęgnacja, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Klub dla Ciebie, 2005, str. 35-36,

http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/buraki-lecznicza-sila-burakow_33942.html (przed 08.03.2014)

http://www.bbcgoodfood.com/howto/guide/ingredient-focus-beetroot (przed 08.03.2014)

http://www.uprawyekologiczne.pl/440_Poczatki_cukrownictwa_buraczanego.html (przed 08.03.2014)

https://organic24.pl/blog/show/category/0/url/buraki-co-warto-o-nich-wiedziec (przed 08.03.2014)

https://www.poradnikzdrowie.pl/uroda/kosmetyki/kosmetyki-naturalne-z-warzyw-jak-na-urode-dzialaja-warzywa-aa-NFYo-GJnE-zhzq.html [20.01.2021)




Soja warzywna- łac. Glycine max

Soja owłosiona, soja uprawna, soja warzywna (Glycine max) to gatunek jednorocznej rośliny oleistej z rodziny bobowatych. To najważniejsza

Marchew zwyczajna (łac. Dacus carota)

Marchew zwyczajna – królowa warzyw, doskonale wpływa na procesy trawienne i jest doskonałym źródłem karotenoidów. Świetnie smakuje i korzystnie wpływa na zdrowie

Korzeń pietruszki- łac. Petroselinum

Korzeń pietruszki to aromatyczne warzywo dodawane do zapiekanek i zup. Pietruszka działa oczyszczająco oraz wpływa korzystnie na układ pokarmowy.

Czym jest skaling i piaskowanie zębów?

Skaling to zabieg wykonywany przy użyciu skalpela, który usuwa kamień nazębny i osad z zębów. Z kolei piaskowanie zębów polega na czyszczeniu zębów przy użyciu pasty piaskowej

Jaki tran dla dzieci wybrać?

Jak wybrać najlepszy tran dla dzieci? W pierwszej kolejności warto wziąć pod uwagę skład- dobre produkty zawierają dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych…

Matcha Extereme- wspomóż odchudzanie

Matcha Extereme to suplement o unikatowym połączeniu 4 niezwykłych składników, który wspomaga odchudzanie i każdego dnia dba o Twoją sylwetkę i dobry nastrój.

Baza wiedzy to nie tylko źródło informacji

Czarna porzeczka (łac. Ribes nigrum)

Czarna porzeczka to krzew, który rośnie w wilgotnym i zaciemnionym terenie. Owoce czarnej porzeczki to źródło cennych witamin i minerałów oraz antocyjanów

Co to jest bukiew?

Bukiew to orzeszki będące owocami buka. Bukiew dojrzewa na jesienie, kiedy to zbiera się ją spod drzew. Orzeszku buka można spożywać na surowo, świetnie sprawdzą się jako dodatek do ciastek

Jak zrobić ketchup z pomidorów

Prosty przepis na pyszny domowy ketchup, który można przygotować w domu i cieszyć się jego smakiem przez cały rok. Wystarczą pomidory…

Nalewka z dzikiej róży

Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.

Jabłka

Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.

Pestki dyni a zdrowie

Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…

O Blogu

Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych. 

#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze

Musisz wiedzieć

Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.