Prowitaminy

Prowitaminy są to związki, które po spożyciu mogą być w organizmie wykorzystane do syntezy właściwych witamin.  Przykładem może być karoten, który ulega w organizmie przekształceniu do dwóch cząsteczek retinolu (witaminy A).

Antywitaminy

Antywitaminy to związki, które wykazują działanie przeciwstawne w stosunku do witamin. Znalazły one zastosowanie w badaniach dotyczących leczenia awitaminozy i badania aktywności biologicznej preparatów witaminowych. Antywitaminy stosuje się także jako inhibitory wzrostu mikroorganizmów, dlatego wykorzystuje się je do zwalczania chorób wywołanych przez patogenne drobnoustroje.

Rola witamin

• Są niezbędne w wielu reakcjach enzymatycznych
• Biorą udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczy
• Wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego
• Wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
• Są niezbędne w do rozwoju i rozmnażania się
• Stanowią substrat do biosyntezy koenzymów

Biodostępność

Metody oceny biodostępności witamin są zróżnicowane ze względu na ich specyficzne funkcje biologiczne. Składowymi biodostępności są biokonwersja i bioaktywność.

BIOKONWERSJA dotyczy tych prekursorów witamin, które występują w postaci nieaktywnych prowitamin np. karoteny

Z BIOAKTYWNOŚCIĄ wiąże się biodostępność, czyli stopień w jakim dana witamina została wchłonięta i przekształcona w formę aktywną.

BIODOSTĘPNOŚĆ– to stopień przyswojenia danego związku przez organizm. Na biodostępność witamin mają wpływ warunki zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. Do warunków wewnętrznych zalicza się stan odżywienia organizmu, wiek, płeć, stan fizjologiczny, stan zdrowia, styl życia. Do warunków zewnętrznych należy obróbka technologiczna i kuchenna, w wyniku której wiele witamin ulega zniszczeniu. Wśród warunków zewnętrznych można wyróżnić także: formę chemiczną w jakiej występuje witamina, skład żywności, obecność antywitamin, obecność enzymów.

Awitaminoza

Awitaminoza to niedobór jednej lub kilku witamin. Awitaminoza może wywoływać szereg objawów chorobowych, co określane jest mianem hipowitaminozy. Hipowitaminozy zdarzają się dość często nawet w krajach rozwiniętych. Mogą być spowodowane nieprawidłową dietą, upośledzonym trawieniem i wchłanianiem pokarmów. Niedobór witamin mogą powodować konkretne choroby: np. niedobór tiaminy powoduje chorobę beri-bery, niedobór witaminy C powoduje szkorbut.

Hiperwitaminoza

Nadmierne spożycie lub przedawkowanie niektórych witamin może być przyczyną wystąpienia zaburzeń związanych z hiperwitaminozą. Przedawkowanie witamin A i D może być toksyczne. Generalnie uważa się, że wysokie dawki witamin rozpuszczalnych w wodzie nie jest szkodliwe, ponieważ ich nadmiar jest wydalany z moczem. Przypuszcza się, że niektóre witaminy z gr. B mogą mieć działanie toksyczne, jednak zdecydowanie bardziej niebezpieczne jest przedawkowanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.