- Biedrzeniec anyż- łac. Pimpinella anisum
Biedrzeniec anyż to aromatyczna przyprawa często stosowana w wyrobach cukierniczych. Anyż korzystnie wpływa na układ pokarmowy wspomagając trawienie, jest także od dawna stosownym środkiem wykrztuśnym.
Biedrzeniec anyż- systematyka
Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Biedrzeniec
Gatunek: Biedrzeniec anyż
Nazwy
Łacińska: Pimpinella anisum
Angielska: Anise
Niemiecka: Anis
Polskie nazwy: Anyż, anyżek, hanyż, hanyżek, ongiś, anyż ogrodowy
Biedrzeniec anyż- występowanie
Roślina pochodzi prawdopodobnie z rejonów Morza Śródziemnego. Nie występuje w stanie naturalnym, znana wyłącznie z uprawy. W Polsce anyż jest rzadko uprawiany i czasami przejściowo dziczeje.
Największymi producentami anyżku są Hiszpania, Turcja, Bułgaria, Indie oraz Meksyk. Najbardziej znany i ceniony jest biedrzeniec hiszpański.
Surowiec
Surowcem leczniczym są wszystkie części rośliny, głównie wykorzystuje się owoce (Anisi fructus), zawierające nie mniej niż 20 ml/kg olejku eterycznego. Z owoców otrzymuje się olejek eteryczny, który również ma znaczenie w lecznictwie. Do celów kulinarnych wykorzystuje się owoce biedrzeńca.
Historia
Właściwości anyżu znane są od 3500 lat. Pierwsze wzmianki o biedrzeńcu możemy znaleźć w Biblii i papirusach egipskich pochodzących sprzed 1500 lat p.n.e.
Roślinę uprawiali i zbierali od niepamiętnych czasów Arabowie i Izraelici. Anyżek znany był także w Chinach i Indiach. W starożytnym Egipcie anyż powszechnie stosowano jako środek moczopędny oraz łagodzący ból zębów. Anyżek był również dla Egipcjan dodatkiem do potraw i napojów.
Biedrzeniec był szczególnie rozpowszechniony w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie ceniono go jako roślinę leczniczą oraz przyprawową. Starożytni stosowali go jako dodatek do potraw czy napojów, a liście i owoce wykorzystywali jako lekarstwo. Dioskorydes tak pisał o anyżu: „Anyż dodaje oddechowi świeżość, obliczu młodzieńczy wygląd i oddala ciężkie sny”. Hipokrates zaliczył biedrzeniec anyż do ziół o działaniu wiatropędnym. Do Europy Zachodniej anyż dotarł dzięki Rzymianom.
W wiekach średnich anyż był cenioną i poszukiwaną przyprawą, wchodząca w skład licznych specjałów (gorzałki, miodów, konfitur).
W Polsce anyżek był uprawiany od średniowiecza, kiedy to stosowano go do zaprawiania wódki. Prawdopodobnie przywędrował do naszego kraju z zakonem benedyktynów, którzy uprawiali to zioło w przyklasztornych ogródkach. Sądzono wówczas, że anyż daje radość i zwiększa apetyt. Wiadomo, że anyż był na dużą skalę uprawiany w okolicy Pińczowa, skąd był nawet eksportowany. Dosyć długo była to roślina popularna w naszym kraju jednak w okresie odrodzenia straciła na znaczeniu i popadła w zapomnienie.
Biedrzeniec anyż w medycynie ludowej
Biedrzeniec anyż stosowano głównie na dolegliwości żołądkowe, przede wszystkim na wzdęcia. Od dawien jest to także środek obniżający gorączkę, moczopędny i wykrztuśny. Anyż ma także zastosowanie jako lekiem na astmę i środek ułatwiający zasypianie. Zewnętrznie roślinę wykorzystywano do zwalczania wszy i świerzbowca.
Biedrzeniec anyż- składniki mineralne
Główną substancją czynną odpowiadającą za właściwość anyżu jest olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest trans- antenol. Owoce anyżku zawierają także olej tłusty i sterole, kumaryny, flawonoidy czy wielocukry.
BIEDRZENIEC ANYŻ- DZIAŁANIE LECZNICZE
Owoce anyżku większość kojarzy z ich działaniem pobudzającym laktację. I słusznie. Herbatka z owoców anyżu faktycznie wspomaga laktację, jednocześnie jej substancje aktywne przechodzą do mleka matki i działają korzystanie na karmione niemowlę. A jakie jeszcze działa anyżek?
Owoce biedrzeńca:
- Pomaga zmniejszyć uczucie dyskomfortu i bóle związane z niestrawnością
- Jest doskonałym środkiem wiatropędnym oraz znoszą ból wywołany wzdęciem
- Łagodzi kolkę jelitową, pobudzą perystaltykę jelit oraz wzmagają apetyt poprzez zwiększenie wydzielania soków żołądkowych
- Ułatwia odkrztuszanie
- Wykazuje działanie przeciwgorączkowe
- Jest stosowane przy kaszlu z niedużą ilością wydzieliny, nieżytach gardła, krtani oraz chrypce
- Pomaga w zmniejszeniu brzydkiego zapachu z ust, są skuteczne przy pleśniawkach, grzybowym pokroju języka oraz zapaleniach jamy ustnej, gardła i dziąseł
- Są pomocą dla osób mających problemy z nerwami
- Wykorzystuje się go do leczenia ran oraz chorób skórnych jak: świerzb czy wszawica
- Wzmacnia włosy i przyspieszają ich wzrost
- Łagodzi objawy towarzyszących PMS oraz menopauzie
Anyż- działanie uboczne
Duże dawki olejku mogą podrażnić przewód pokarmowy, rozszerzają naczynia włosowate oraz mogą powodować odurzenie, drgawki, przekrwienia mózgu i płuc oraz uszkodzenie nerek. Zapach olejku może spowodować odruch wymiotny, a w skrajnych przypadkach zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Biedrzeniec anyż może powodować alergię.
Anyż- przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na antenol
- Ostry nieżyt żołądka, jelit, nerek,
- Choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy
- Krwawienia wewnętrzne
Olejku anyżowego powinny wystrzegać się także kobiety w ciąży, a także dzieci poniżej 17 roku życia.
Anyż- przepis na herbatkę
- 0,5 łyżki owoców anyżku
- Szklanka wrzątku
Owoce anyżku zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem przez pół godziny. Stosować przy dolegliwościach żołądkowych przed posiłkiem, nie należy jednak słodzić. Niemowlętom podawać po łyżeczce 3-4 razy dziennie, starszym dzieciom 2 łyżki stołowe 3-4 razy dziennie. W przypadku problemów oddechowych do naparu można dodać odrobinę miodu.
Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury, 200 uzdrawiających ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2003, str. 43
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 109
Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 34-35
Halarewicz A.; Atlas ziół- kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących; Wydawnictwo SBM Sp. Z o.o., Warszawa 2015, str. 23
Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1986, str. 66, 129,
Khan I.A.; Abourashed E.A.; Leung’s encyclopedia of common natural ingridients used in food, drugs and cosmetics; Wiley 2010, str. 36-39
Ożarowskiego A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 202-203
Senderski M.E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016; str.168-170
Tyszyńska- Kownacka, Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wydawnictwo Watra, Warszawa 1988r., str. 55-57
Williamson E., Driver S., Baxter K.; Stockley’s herbal medicines interactions; Pharmaceutical Press 2009, str. 55-56
http://rozanski.li/387/biedrzeniec-anyz-pimpinella-anisum-l/ (22.06.2016)
- Podobne artykuły
Przepis na bezglutenowe ciasteczka anyżowe
Przepis na bezglutenowe ciasteczka anyżowe. Proste, aromatyczne i smaczne ciasteczka są doskonałą alternatywą dla słodyczy
Jakie zioła można bezpiecznie stosować w ciąży
Poznaj listę ziół zakazanych i dozwolonych w czasie ciąży. Które zioła można stosować bezpiecznie na dolegliwości towarzyszące ciąży
Jakie zioła stosować na kaszel
Gdy pojawi się kaszel, zwłaszcza ten suchy warto sięgnąć po zioła. Przy kaszlu sprawdzą się podbiał, prawoślaz, anyż, koper włoski czy sosna.
2 Responses
Czytanie tego bloga to dla mnie zawsze przyjemność! Autorzy potrafią przyciągnąć uwagę i utrzymać ją do samego końca, prezentując ciekawe treści w przystępny sposób.
Dziękuje za komentarz 😉