- Biedrzeniec anyż- łac. Pimpinella anisum
Biedrzeniec anyż to aromatyczna przyprawa często stosowana w wyrobach cukierniczych. Anyż korzystnie wpływa na układ pokarmowy wspomagając trawienie, jest także od dawna stosownym środkiem wykrztuśnym.
Biedrzeniec anyż- systematyka
Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Biedrzeniec
Gatunek: Biedrzeniec anyż
Nazwy
Łacińska: Pimpinella anisum
Angielska: Anise
Niemiecka: Anis
Polskie nazwy: Anyż, anyżek, hanyż, hanyżek, ongiś, anyż ogrodowy
Biedrzeniec anyż- występowanie
Roślina pochodzi prawdopodobnie z rejonów Morza Śródziemnego. Nie występuje w stanie naturalnym, znana wyłącznie z uprawy. W Polsce anyż jest rzadko uprawiany i czasami przejściowo dziczeje.
Największymi producentami anyżku są Hiszpania, Turcja, Bułgaria, Indie oraz Meksyk. Najbardziej znany i ceniony jest biedrzeniec hiszpański.
Surowiec
Surowcem leczniczym są wszystkie części rośliny, głównie wykorzystuje się owoce (Anisi fructus), zawierające nie mniej niż 20 ml/kg olejku eterycznego. Z owoców otrzymuje się olejek eteryczny, który również ma znaczenie w lecznictwie. Do celów kulinarnych wykorzystuje się owoce biedrzeńca.
Historia
Właściwości anyżu znane są od 3500 lat. Pierwsze wzmianki o biedrzeńcu możemy znaleźć w Biblii i papirusach egipskich pochodzących sprzed 1500 lat p.n.e.
Roślinę uprawiali i zbierali od niepamiętnych czasów Arabowie i Izraelici. Anyżek znany był także w Chinach i Indiach. W starożytnym Egipcie anyż powszechnie stosowano jako środek moczopędny oraz łagodzący ból zębów. Anyżek był również dla Egipcjan dodatkiem do potraw i napojów.
Biedrzeniec był szczególnie rozpowszechniony w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie ceniono go jako roślinę leczniczą oraz przyprawową. Starożytni stosowali go jako dodatek do potraw czy napojów, a liście i owoce wykorzystywali jako lekarstwo. Dioskorydes tak pisał o anyżu: „Anyż dodaje oddechowi świeżość, obliczu młodzieńczy wygląd i oddala ciężkie sny”. Hipokrates zaliczył biedrzeniec anyż do ziół o działaniu wiatropędnym. Do Europy Zachodniej anyż dotarł dzięki Rzymianom.
W wiekach średnich anyż był cenioną i poszukiwaną przyprawą, wchodząca w skład licznych specjałów (gorzałki, miodów, konfitur).
W Polsce anyżek był uprawiany od średniowiecza, kiedy to stosowano go do zaprawiania wódki. Prawdopodobnie przywędrował do naszego kraju z zakonem benedyktynów, którzy uprawiali to zioło w przyklasztornych ogródkach. Sądzono wówczas, że anyż daje radość i zwiększa apetyt. Wiadomo, że anyż był na dużą skalę uprawiany w okolicy Pińczowa, skąd był nawet eksportowany. Dosyć długo była to roślina popularna w naszym kraju jednak w okresie odrodzenia straciła na znaczeniu i popadła w zapomnienie.
Biedrzeniec anyż w medycynie ludowej
Biedrzeniec anyż stosowano głównie na dolegliwości żołądkowe, przede wszystkim na wzdęcia. Od dawien jest to także środek obniżający gorączkę, moczopędny i wykrztuśny. Anyż ma także zastosowanie jako lekiem na astmę i środek ułatwiający zasypianie. Zewnętrznie roślinę wykorzystywano do zwalczania wszy i świerzbowca.
Biedrzeniec anyż- składniki mineralne
Główną substancją czynną odpowiadającą za właściwość anyżu jest olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest trans- antenol. Owoce anyżku zawierają także olej tłusty i sterole, kumaryny, flawonoidy czy wielocukry.
BIEDRZENIEC ANYŻ- DZIAŁANIE LECZNICZE
Owoce anyżku większość kojarzy z ich działaniem pobudzającym laktację. I słusznie. Herbatka z owoców anyżu faktycznie wspomaga laktację, jednocześnie jej substancje aktywne przechodzą do mleka matki i działają korzystanie na karmione niemowlę. A jakie jeszcze działa anyżek?
Owoce biedrzeńca:
- Pomaga zmniejszyć uczucie dyskomfortu i bóle związane z niestrawnością
- Jest doskonałym środkiem wiatropędnym oraz znoszą ból wywołany wzdęciem
- Łagodzi kolkę jelitową, pobudzą perystaltykę jelit oraz wzmagają apetyt poprzez zwiększenie wydzielania soków żołądkowych
- Ułatwia odkrztuszanie
- Wykazuje działanie przeciwgorączkowe
- Jest stosowane przy kaszlu z niedużą ilością wydzieliny, nieżytach gardła, krtani oraz chrypce
- Pomaga w zmniejszeniu brzydkiego zapachu z ust, są skuteczne przy pleśniawkach, grzybowym pokroju języka oraz zapaleniach jamy ustnej, gardła i dziąseł
- Są pomocą dla osób mających problemy z nerwami
- Wykorzystuje się go do leczenia ran oraz chorób skórnych jak: świerzb czy wszawica
- Wzmacnia włosy i przyspieszają ich wzrost
- Łagodzi objawy towarzyszących PMS oraz menopauzie
Anyż- działanie uboczne
Duże dawki olejku mogą podrażnić przewód pokarmowy, rozszerzają naczynia włosowate oraz mogą powodować odurzenie, drgawki, przekrwienia mózgu i płuc oraz uszkodzenie nerek. Zapach olejku może spowodować odruch wymiotny, a w skrajnych przypadkach zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Biedrzeniec anyż może powodować alergię.
Anyż- przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na antenol
- Ostry nieżyt żołądka, jelit, nerek,
- Choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy
- Krwawienia wewnętrzne
Olejku anyżowego powinny wystrzegać się także kobiety w ciąży, a także dzieci poniżej 17 roku życia.
Anyż- przepis na herbatkę
- 0,5 łyżki owoców anyżku
- Szklanka wrzątku
Owoce anyżku zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem przez pół godziny. Stosować przy dolegliwościach żołądkowych przed posiłkiem, nie należy jednak słodzić. Niemowlętom podawać po łyżeczce 3-4 razy dziennie, starszym dzieciom 2 łyżki stołowe 3-4 razy dziennie. W przypadku problemów oddechowych do naparu można dodać odrobinę miodu.
Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury, 200 uzdrawiających ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2003, str. 43
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 109
Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 34-35
Halarewicz A.; Atlas ziół- kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących; Wydawnictwo SBM Sp. Z o.o., Warszawa 2015, str. 23
Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1986, str. 66, 129,
Khan I.A.; Abourashed E.A.; Leung’s encyclopedia of common natural ingridients used in food, drugs and cosmetics; Wiley 2010, str. 36-39
Ożarowskiego A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 202-203
Senderski M.E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016; str.168-170
Tyszyńska- Kownacka, Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wydawnictwo Watra, Warszawa 1988r., str. 55-57
Williamson E., Driver S., Baxter K.; Stockley’s herbal medicines interactions; Pharmaceutical Press 2009, str. 55-56
http://rozanski.li/387/biedrzeniec-anyz-pimpinella-anisum-l/ (22.06.2016)
- Podobne artykuły
Domowe sposoby na gazy i wzdęcia
Poznaj domowe sposoby na pozbycie się nadmiaru powietrza z układu pokarmowego, które powoduje wzdęcia, uczucie pełności oraz gazy.
Anyż gwiazdkowy- łac. Illicium verum
Anyż gwiaździsty (gwiazdkowy) to przyprawa, która – ze względu na swoje właściwości lecznicze – znalazła zastosowanie nie tylko w kuchni,
Jakie zioła można bezpiecznie stosować w ciąży
Poznaj listę ziół zakazanych i dozwolonych w czasie ciąży. Które zioła można stosować bezpiecznie na dolegliwości towarzyszące ciąży
Olejek anyżowy zastosowanie w aromaterapii
Olejek anyżowy, choć nie każdemu odpowiada, ma zastosowanie w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych…
2 Responses
Czytanie tego bloga to dla mnie zawsze przyjemność! Autorzy potrafią przyciągnąć uwagę i utrzymać ją do samego końca, prezentując ciekawe treści w przystępny sposób.
Dziękuje za komentarz 😉