Tematy na blogu
Aloes zwyczajny (Aloe vera)- właściwości i zastosowanie
Aloes zwyczajny- systematyka
Rząd: Szparagowce
Rodzina: Złotogłowowate
Rodzaj: Aloes
Nazwy
Łacińska: Aloë vera, Aloe barbadensis,
Angielska: Aloe
Polskie nazwy: wcześniak, doktor, aloes barbadoski, aloes zwyczajny, aloes prawdziwy, aloes barbadeński, aloes bardeński
Prawdopodobnie nazwa aloesu pochodzi od arabskiego słowa alloeh, chociaż etymologii nazwy można także doszukać się w greckich słowach: alóe- oznaczający gorzkie lub aloedarion- przeczyszczający.
Asyryjczycy nazwali aloes „saburem” od słowa „sabr” oznaczającego cierpliwość.
Aloes zwyczajny- występowanie
Prawdopodobnie ojczyzną aloesu jest rejon Morza Śródziemnego lub Południowa Afryka. Możliwe, że roślina ta pochodzi z wyspy Barbados (stąd jej nazwa).
Obecnie plantacje aloesu możemy spotkać w Chinach, południowej części Ameryki Północnej, w rejonie Morza Karaibskiego, na Kaukazie czy w Australii.
Największe uprawy aloesu znajdują się w Meksyku, Japonii, Korei Południowej, na Tajwanie.
W krajach o klimacie umiarkowanym aloes uprawia się w szklarniach.
Aloes- odmiany
Znanych jest około 350 -500 gatunków roślin zaliczanych do rodziny aloesowatych, z czego 20 uważanych jest za rośliny lecznicze, a tylko 5 gatunków jest jadalnych.
W zależności od odmiany możemy spotkać rośliny drzewiaste, byliny, a nawet liany. Większość tych roślin jest pod ochroną.
WAŻNE: Aloes łatwo można pomylić z agawą amerykańską.
Aloes zwyczajny- surowiec
W celach leczniczych najczęściej wykorzystuje się aloes zwyczajny (łac. Aloe vera), drzewiasty (łac. Aloe arborescens), uzbrojony (łac. Aloe ferox) oraz afrykański (łac. Aloe africana).
Liście aloesu składają się z trzech warstw: wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej.
- Warstwa wewnętrzna stanowi przezroczysty żel, który jest złożony w 99% z wody, pozostałe składniki to glukomannany, aminokwasy, witaminy, sterole i tłuszcze. Wysokiej jakości żel aloesowy jest nieprzezroczysty, lekko białawy, lepki.
- Warstwa środkowa, która jest złożona z lateksu- żółtawego, gorzkiego soku, zawierającego antrachinony i glikozydy. Z tej warstwy pozyskuje się alonę.
- Zewnętrznej, czyli grubej skórki, która chroni liście przed czynnikami zewnętrznymi, syntezuje także węglowodany i białka
Warstwy wewnętrzna i środkowa stanowią surowiec wykorzystywany w lecznictwie i kosmetyce. Ponadto jako surowiec wykorzystuje się sok aloesowy, który stanowi ekstrakt z całych liści.
Aloes zwyczajny- trochę historii
Aloes znany był 3000 lat temu. To właśnie z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o zastosowaniu aloesu jako rośliny o działaniu przeczyszczającym.
Arabski podróżny i geograf Al-Idrisi pisał, że Aleksander Macedoński wyruszył na podbój wyspy Sokotra na Oceanie Indyjskim, ponieważ robiono tam leczniczy suszony sok z aloesu.
Wzmianki o aloesie znajdują się w papirusie Ebersa. W starożytnym Egipcie bardzo ceniono niezwykłe właściwości lecznicze aloesu. Żywicę pozyskiwaną z aloesu wykorzystywano do balsamowania zwłok. Słynna z niezwykłej urody Kleopatra regularnie zażywała kąpieli z dodatkiem soku z aloesu. Egipcjanie uważali aloes za roślinę nieśmiertelności.
Starożytni Grecy określali aloes jako dar Wenus. Stosowali aloes jako środek hamujący wypadanie włosów. O aloesie pisali Dioskurydes oraz Pliniusz Starszy, którzy zalecali stosowanie aloesu przy chorobach skóry – w leczeniu ran i oparzeń jako środek zmniejszający ryzyko zakażenia.
W czasach Homera aloes w połączeniu z mirrą i cynamonem chińskim była stosowana do aromatyzowania pościeli, odzieży oraz całunów pogrzebowych.
Europejczycy nauczyli się od Arabów wykorzystywać alonę, którą spopularyzował Albert Magnus.
W XX wieku rosyjski okulista Władimir Fiłatow udowodnił biostymulujące właściwości aloesu. To dzięki jego badaniom w Polsce rozpoczęto produkcję preparatu, stosowanego do dnia dzisiejszego – Biostyminy.
Największa w Polsce plantacja aloesów znajduje się pod Poznaniem- w Klęce, gdzie w szklarni o powierzchni ponad 3000 m2 uprawia się aloesy, z których pozyskuje się alonę dla przemysłu farmaceutycznego.
W 1920 roku zaczęto uprawiać aloes na skalę przemysłową na Florydzie. Niedługo potem po publikacji raportu, w którym z powodzeniem wykorzystano świeże liście aloesu w leczeniu poparzeń po promieniowaniu X w USA znacząco wzrosło zainteresowanie tą rośliną. W 1970 roku w Stanach zaczęto wykorzystywać żel aloesowy jako składnik zdrowych produktów, napojów oraz jako składnik kosmetyków.
Aloes zwyczajny w różnych kulturach
Roślina ta była wykorzystywany przez wiele starożytnych ludów, była znana w Indiach, Chinach, Pakistanie, na Sumatrze, a także w ciepłych krajach Europy, Ameryki Środkowej i Południowej oraz w Afryce. Pod koniec IX wieku, w dziele Rhazesa możemy znaleźć informację, że w skład tzw. „jabłka przeczyszczającego” wchodził m. in. aloes. Według hinduskich dzieł z XI w. n. e. aloes był stosowany w rytuale wielbienia Sziwy. Dla wyznawców islamu zawieszenie liści aloesu nad drzwiami domu oznaczało odbycie pielgrzymki do Mekki. Indianie nazywali aloes niebiańską pałeczką i wierzyli, że miąższ aloesu ma właściwości odmładzające.
Aloes zwyczajny w wierzeniach ludowych
Aloes chroni przed negatywnymi wpływami i zapobiega nieszczęśliwym zdarzeniom w domu. W Afryce gałązki aloesu wiesza się nad wejściem do domu, aby oddalić złe moce i przyciągnąć szczęście.
Aloes zwyczajny w medycynie chińskiej
Aloes ma szerokie zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej. Alonę stosuje się jako środek oczyszczający organizm, wspomagający wątrobę oraz środek na pasożyty i grzyby. Chińczycy stosują alonę u dzieci na drgawki wywołane strachem. Wodny wyciąg z liści stosuje się jako środek wywołujący miesiączkę. Ponadto aloes stosuje się w mieszance z innymi ziołami na dystrofię, zawroty głowy, szum w uszach ból hipochondryczny i zaparcia.
Aloes zwyczajny- składniki mineralne
Tak dużej różnorodności związków biologicznie czynnych nie stwierdzono w żadnym innym produkcie naturalnym pochodzenia roślinnego. Miąższ liści aloesu składa się w 96-99% z wody, pozostała część to błonnik oraz szereg ważnych składników aktywnych biologicznie do których zalicza się węglowodany i polisacharydy (acemannan), całą gamę kwasów organicznych, aminokwasów. Za działanie aloesu w dużej mierze odpowiadają zawarte w miąższu antrazwiązki: alonina, aloeemodyna, emodyna. Aloes to źródło wielu enzymów, fitosteroli, saponin. Roślina jest bardzo bogata w witaminy: A, C, E, niacyna, ryboflawina, tiamina, wit. B6, wit. B12, kwas foliowy, cholina, wit. E, β-karoten, biotyna. To także źródło soli: cynku, magnezu, miedzi, żelazo, wapń, chlor, chrom, fosfor, potas, cynk, sód, nikiel, kobalt, stron, german, mangan, selen, molibden,
ALOES ZWYCZAJNY DZIAŁANIE LECZNICZE
- Już w starożytności podawano wyciągi z aloesu przy problemach z niestrawnością bądź jako środek przeczyszczający
- Żel aloesowy działa lekko rozwalniająco, normując formułowanie się kału, pomagając pozbyć się chronicznych zaparć
- Miąższ aloesu stymuluje mikroflorę jelitową oraz usprawnia działanie kosmków jelitowych, dzięki czemu poprawia się wchłanianie substancji odżywczych w jelitach
- Wyciągi aloesowe mają działanie wiatropędne
- Aloes zwiększa ilość wydzielanego soku żołądkowego, stąd też jest zalecany przy nieżytach jelit, stanach zapalnych układu pokarmowego, chorobie wrzodowej, zanikowym nieżycie błony śluzowej żołądka, owrzodzeniach odbytnicy i okrężnicy
- Sok z aloesu wspomaga również odtruwanie wątroby i nerek oraz jest pomocny w problemach związanych z wydzielaniem żółci
- Roślina korzystnie wpływa na procesy metaboliczne
- Aloes przyjmowany doustnie zmniejsza ilość trójglicerydów i cholesterolu we krwi oraz stymuluje pracę serca
- Wyciągi wodne oraz miazga ze świeżych liści aloesu przyjmowane doustnie wzmacniają mechanizmy obronne organizmu i uaktywniają enzymy ustrojowe, co w konsekwencji przyczynia się do zachowania naturalnej równowagi organizmu i wzmocnienia odporności
- Aloes wspomaga wydalanie z organizmu toksycznych substancje obcych oraz tych wyprodukowanych przez organizm, które mają właściwości alergenne
- Wyciągi z aloesu wspomagają leczenie dychawicy oskrzelowej oraz w formie inhalacji gruźlicy, roślina jest stosowana w leczeniu przewlekłych chorób płuc oraz astmy
- Zewnętrznie wyciągi z aloesu stosuje się w leczeniu zapalenia zatok bocznych przynosowych oraz nieżytów nosa
- Płukanie jamy ustnej roztworami z aloesem chroni przed aftami i paradontozą, przyspiesza również powrót do zdrowia po usunięciu migdałków
- Okłady z aloesu łagodzą bóle głowy
- W dawnych czasach roślina ta była wykorzystywana w leczeniu chorób reumatoidalnych, zapaleniach stawów czy rwy kulszowej
- Dawniej sokiem z liści rośliny nacierano miejsca nadwyrężone i po urazach
- Kampesterol zawarty w liściu aloesu chroni kości i stawy przed degradacją
- W medycynie naturalnej aloes stosowany jest wewnętrznie w problemach związanych z miesiączkowaniem
- Zewnętrznie wyciągi z liści aloesu stosuje się przy zapaleniu sromu oraz pochwy
- Aloes posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne oraz przeciwbólowe i przeciwświądowe
- Roślina posiada silne działanie przeciwwirusowe i można ją wykorzystać do leczenia komórek zakażonych wirusem malarii, HIV oraz opryszczki
- Aloes stosowany wewnętrznie wspomaga procesy regeneracji tkanek
- Przetwory z aloesu mogą wspomagać terapię onkologiczną
- Preparaty z aloesu mogą być stosowane miejscowo może przy hemoroidach
- Aloes wzmacnia włosy i zapobiega ich wypadaniu
Aloes zwyczajny- działanie niepożądane
- Przyjmowanie aloesu w zbyt dużych dawkach może powodować osłabienie, spowolnienie pulsu oraz obniżenie temp. ciała
- Duże dawki aloesu przyjmowane jednorazowo mogą powodować podrażnienia jelit oraz przy częstszym stosowaniu stany zapalne nerek
- Aloes w dużych dawkach wpływa toksycznie na enzymatyczne wartości wątroby, może powodować toksyczne zapalnie wątroby
- U osób wrażliwych preparaty z aloesu mogą wywoływać reakcję alergiczną, objawiającą się wypryskiem, grudkowym zapaleniem skóry oraz pokrzywką
- Zbyt długie przyjmowanie wyciągów z aloesu powoduje zmniejszenie stężenia potasu w organizmu
- Długotrwałe stosowanie aloesu ze względu na zawartość antrachinonów prowadzą do melanosiccoli i przedrakowego stanu jelita grubego.
- Zbyt duża ilość aloesu w kosmetykach może powodować podrażnienia skóry
- Aloes stosowany miejscowo na skórę może uwrażliwiać ją na promienie UV
- U kobiet w ciąży aloes może wywołać przekrwienie narządów wewnętrznych, w tym macicy, co może skutkować poronieniem
Aloes zwyczajny- przeciwwskazania
- Wewnętrznie aloesu nie powinny przyjmować kobiety w ciąży oraz karmiące piersią
- Małym dzieciom nie powinno się podawać preparatów z aloesem ani stosować na skórę, ponieważ mogą spowodować poparzenia
- Wg zaleceń ESCOP preparaty z aloesem nie powinny być podawane dzieciom poniżej 10 roku życia, EMA zaleca nie podawanie dzieciom poniżej 12 roku życia
- Wyciągów z aloesu nie powinny przyjmować osoby cierpiące na mocznicę, zapalenie pęcherza, niewydolność nerek i choroby wątroby
- Kolejną grupą osób, które powinny unikać aloesu są kobiety mające dolegliwości maciczne, silne miesiączki, różne krwotoki
- Aloesu nie powinni przyjmować mężczyźni z powiększoną prostatą
- Aloes nie jest wskazany dla osób z zapaleniem trzewi oraz podejrzeniem zapalenia wyrostka robaczkowego, chorobą Crohna, hemoroidami, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, uchyłkowatością jelit, zapaleniem odbytnicy
- Przeciwwskazaniem do stosowania aloesu są żylaki odbytu oraz nadciśnienie
Aloesu nie powinno łączyć się z garbnikami, żelazem, jodem metanolem, tymolem oraz fenolami.
Polecane blogi i strony
Literatura
- Arnal-Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury; Reader’s Digest; Warszawa, str. 28
- Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa
- Bojarowicz H., Dźwidulska P.; Suplementy diety cz. III, Interakcje suplementów diety z lekami; Hygeia, Public Health 2012, 47 (4), str. 442-447
- Braun L., Cohen M.; Herbs& Natural Suplements an ewidence- base guide, 3th edition; Elsevier 2010, str. 192-200
- Cieślik E., Turcza K.; Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe Vera(L) Weeb. (Aloe barbadensis Mill.); Post. Fitoter. 2015, (16)2, str. 117-124
- Czikow P., Łaptiew J.; Rośliny lecznicze bogate w witaminy; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987 r., str. 41
- Domowe kuracje od A do Z cz. 1; Wyd. „JOT” J. Orłowska, Toruń 2017, str. 9-11
- Górnicka J.; Leksykon zdrowia-Apteka natury; Martel 2005; str. 177-179
- Griffith H. W.; Witaminy, pierwiastki i minerały; Agencja Elipsa, Warszawa 1994r., str. 271
- Liu Y., Wang Z., Zhang J.; Dietary Chinese herbs, chemistry pharmacology and clinical evidence; Springer-Velage, Wien 2015, str. 277- 285
- Marczyk M.; Domowe sposoby leczenia. Leki z natury ;Wydawnictwo Dragon, Bielsko Biała 2015str. 52-53
- Mindel E.; Biblia witamin; Wiedza i życie, Warszawa 1993, str. 158-159
- Motta G. B.; Lecznicze rośliny Biblii, tajemnice zdrowotne Pisma Świętego; Wyd. Esprit, Kraków 2016, str. 27-31
- Ross I. A.; Medicinal Plants of the world, chemical constituents, traditional and modern uses; Vol. 1, Springer Science 2003, str. 104-131
- Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski Podkowa leśna 2016; str. 163-167
- Wielka księga ziół; Reader’s Digest, Warszawa 2009; str.12, 279
- Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z uprawa, pielęgnacja, zbiory u przechowywanie, działanie zdrowotne; Wyd. Klub dla Ciebie 2005, str. 24, 106
- Zamiara K.; Aloes- jego tajemnicza moc; Katedra i Zakład Historii i Nauk Medycznych; Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
- http://www.czytelniamedyczna.pl/5260,waciwoci-prozdrowotne-aloesu-zwyczajnego-aloe-vera-l-webb-aloe-barbadensis-mill.html (05.01.2019)
- Monografia EMA
Newsletter
O Blogu
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Musisz wiedzieć
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.