Rząd: Szparagowce
Rodzina: Złotogłowowate
Rodzaj: Aloes
Łacińska: Aloë vera, Aloe barbadensis
Angielska: Aloe
Polskie nazwy: wcześniak, doktor, aloes barbadoski, aloes zwyczajny, aloes prawdziwy
Prawdopodobnie nazwa aloesu pochodzi od arabskiego słowa alloeh, chociaż etymologii nazwy można także doszukać się w greckich słowach: alóe– co oznaczający gorzkie lub aloedarion- przeczyszczający.
Asyryjczycy nazwali aloes „saburem” od słowa „sabr” oznaczającego cierpliwość.
Aloe vera prawdopodobnie pochodzi z rejon Morza Śródziemnegolub terenów Południowej Afryki. Możliwe, że może pochodzić z wyspy Barbados (stąd nazwa rośliny). Aloes został sprowadzony z Arabii na Wyspy Kanaryjskie.
Największe uprawy aloesu znajdują się w Meksyku, Japonii, Korei Południowej, na Tajwanie. W krajach o klimacie umiarkowanym aloes uprawia się w szklarniach.
Znanych jest około 350-500 gatunków roślin zaliczanych do rodziny aloesowatych, z czego 20 uważanych jest za rośliny lecznicze, a tylko 5 gatunków jest jadalnych. W zależności od odmiany możemy spotkać rośliny drzewiaste, byliny, a nawet liany. Większość tych roślin jest pod ochroną.
Aloes łatwo można pomylić z agawą amerykańską.
Surowcem są preparaty pozyskiwane ze świeżych liści:
Aloes na ma zbyt dużego zastosowania w kuchni w Europie. Ponieważ produkty wzbogacane aloesem cieszą się coraz większym uznaniem pojawia się coraz więcej produktów zawierających w swoim składzie aloes. Na sklepowych półkach znajdziemy całą gamę napojów z miąższem z aloesu bez dodatków, jak również z dodatkiem żurawiny z jabłkiem czy brzoskwini. Można także znaleźć zieloną herbatę z aloesem. Coraz częściej spotyka się jogurty z dodatkiem miąższu aloesowego.
Aloes jest wykorzystywany do przygotowywania drinkówi napojów bezalkoholowych jako substancja nadająca gorzkawy posmak.
W Chinach gotuje się środkową część liści aloesu, którą można jeść lub wykorzystać do dalszego gotowania np. jako dodatek do jajecznicy, sałatek, duszonych żeberek, ryb, wołowiny. Środkową część liścia w krajach Azjatyckich wykorzystuje się jako dodatek do produkcji czekolady, jogurtu, herbaty, wina, soku z aloesem.
W kuchni chińskiej aloes często stosuje się do sporządzania napoi z dodatkiem różnych ziół.
Żel aloesowy można kupić w formie płynnej oraz stałej. Jednak kupne produkty zawierające aloes często zawierają domieszkę gumy guar i chleba świętojańskiego. Gumy te dodaje się do żelu aloesowego by zwiększyć jego lepkość i wydajność.
Aloes znany był ok 3000 lat temu. To właśnie z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o zastosowaniu aloesu jako rośliny o działaniu przeczyszczającym.Aloes był wykorzystywany przez wiele starożytnych ludów. Roślina ta znana była w Indiach, Chinach, Pakistanie, na Sumatrze, a także w ciepłych krajach Europy, Ameryki Środkowej i Południowej oraz w Afryce.
Wzmianki o aloesie znajdują się w papirusie Ebersa. W starożytnym Egipcie bardzo ceniono niezwykłe właściwości lecznicze aloesu. Żywicę pozyskiwaną z aloesu wykorzystywano do balsamowania zwłok. Słynna z niezwykłej urody Kleopatra regularnie zażywała kąpieli z dodatkiem soku z aloesu. Egipcjanie uważali aloes za roślinę nieśmiertelności.
Grecy i Rzymianie stosowali aloes jako środek hamujący wypadanie włosów. O aloesie pisali Dioskurides oraz Pliniusz Starszy, którzy zalecali stosowanie aloesu przy chorobach skóry.Aloes stosowano również w leczeniu ran i oparzeń jako środek zmniejszający ryzyko zakażenia oraz przyspieszający gojenie się ran. Starożytni Grecy określali aloes jako dar Wenus. W czasach Homera aloes w połączeniu z mirrą i cynamonem chińskim roślina ta była stosowana do aromatyzowania pościeli, odzieży oraz całunów pogrzebowych.
Europejczycy nauczyli się od Arabów wykorzystywać alonę, którą spopularyzował Albert Magnus.
W XX wieku rosyjski okulista Władimir Fiłatow udowodnił biostymulujące właściwości alesu. To dzięki jego badaniom w Polsce rozpoczęto produkcję preparatu, stosowanego do dnia dzisiejszego – Biostyminy.
Największa w Polsce plantacja alesów znajduje się pod Poznaniem- w Klęce, gdzie w szklarni o powierzchni ponad 3000 m2uprawia się aloesy, z których pozyskuje się alonę dla przemysłu farmaceutycznego.
Według starożytnych podań aloes wykorzystywano w leczeniu dżumy. Grecki lmedyk Rufus z Efezu aloes zalecał leczeniu jaskry czy katarakty.
W drugiej połowie XVIII wieku ksiądz K. Kluk polecał alonę jako środek przeczyszczający.
W XIX wieku ksiądz S. Kneipp polecał wodę aloesową jako skuteczny lek na oczy.
Aloes ma zastosowanie w medycynie chińskiej.
Tak dużej różnorodności związków biologicznie czynnych nie stwierdzono w żadnym innym produkcie naturalnym pochodzenia roślinnego. Miąższ liści aloesu składa się w 96-99% z wody, pozostała część to błonnik oraz szereg ważnych składników aktywnych biologicznie.
Wśród ważnych biologicznie związków zawartych w aloesie można wymienić polisacharydy (acemannan), lektyny, antrazwiązki, aminokwasy, fitosterole, sole, enzymy i wiele innych.
Aloesu nie powinno łączyć się z garbnikami, żelazem, jodem metanolem, tymolem oraz fenolami.
Literatura
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.