- Soja warzywna- Glycine max- właściwości i zastosowanie
Soja warzywna jest warzywem, które budzi wiele kontrowersji, ze względu na fakt, iż znaczna jej część pochodzi z upraw modyfikowanych genetyczne. Szacuje się, że ok. 60% artykułów w sklepach zawiera soje lub składniki sojopochodne.
Soja jest jednym z podstawowych źródeł białka w diecie wegetarian. Nasiona soi mają doskonale zbalansowane ilości białka, tłuszczu i węglowodanów oraz zawierają wszystkie niezbędne witaminy i minerały. Soja jest doskonałym zastępnikiem mleka dla ludności azjatyckiej, która ma bardzo częste alergie na mleko.
Soja warzywna- systematyka
Rząd: Bobowce
Rodzina: Bobowate
Rodzaj: Soja
Nazewnictwo
Łacińska: Glycine max, Glycine hispida
Angielska: Soy
Niemiecka: Soja
Polskie nazwy: soja zwyczajna, owłosiona, uprawna
Nazwa soja pochodzi od portugalskiej transkrypcji japońskiego słowa shoyu- oznaczającego sos z solonej fasoli.
Jej nazwa łacińska odnosi się do smaku- glicyne oznacza słodki, max– duży.
Soja warzywna- występowanie
Soja pochodzi z rejonu wschodnioazjatyckiego. Obecnie uprawiana na całym świecie, choć większość upraw skupia się w Ameryce.
Soja- odmiany
Soja obejmuje około 16 gatunków, z których najczęściej uprawianym gatunkiem jest soja warzywna.
Soja surowiec
Surowcem przyprawowym są nasiona soi (Sojae semen). W lecznictwie stosowany jest także olej sojowy, otrzymywany z nasion.
Soja warzywna- zastosowanie
- Soja produkowana jest głównie do produkcji oleju sojowego oraz jako pasza dla zwierząt
- Jest to ważny surowcem dla rolnictwa, przemysłu spożywczego, chemicznego, farmaceutycznego oraz kosmetycznego
- Z oleju sojowego otrzymuje się lecytynę i stigmasterol
Soja warzywna- wartość odżywcza
Nasiona soi są najlepiej zbilansowanym źródłem białka pochodzenia roślinnego. Jako surowiec oleisty nasion soi dostarczają lecytynę, sterole roślinne oraz kwasy tłuszczowe: linolowy, oleinowy, α- linolenowy. Kolejną ważną grupą związków biologicznie aktywnych są zawarte w soi izoflawony. Szklanka soi zawiera aż 300 mg izoflawonów. Związki te występują głównie w postaci β-glikozydów.
Soja zawiera stosunkowo mało sodu, ale jest bogata w wiele minerałów: Ca, Cu, Fe, Mg, K, Zn. Jednak zawartość i biodostępność tych minerałów jest zależna od warunków przechowywania i zawartości fitynianów.
Nasiona soi zawierają dużo substancji antyodżywczych, do których zalicza się: lektyny, fitosterole, kwas fitynowy, saponiny, inhibitory proteaz, kwasy fenolowe.
Fermentowane produkty soi zawierają tyraminę.
Warto pamiętać, że surowe nasiona soi są toksyczne dla człowieka.
SOJA WARZYWNA DZIAŁANIE LECZNICZE
Soja jest stosowana do produkcji preparatów odżywczych dla niemowląt, dzieci i diabetyków. Jej ziarno zawiera stosunkowo dużo węglowodanów złożonych i błonnika, a więc jest dobrą opcją dla cukrzyków, ponieważ białko sojowe reguluje poziom glukozy we krwi.
Soja:
- Zawiera dużo błonnika, dzięki czemu zapobiega zaparciom
- Poprawia pracę wątroby
- Zmniejsza poziom złego cholesterolu i lipidów , a tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy
- Zmniejsza ryzyko tworzenia się skrzepów krwi
- Może mieć znaczenie w zapobieganiu i leczeniu chorób nerek
- Może chronić przed nefropatią nerkową występującą jako powikłanie cukrzycy
- Zmniejsza uderzenia gorąca występujące w okresie menopauzy
- Dzięki dużej zawartości wapnia i fosforu korzystnie wpływa na układ kostny zwiększając gęstość mineralną kości
Soja warzywna- działanie niepożądane
Spożywanie dużej ilości soi przez mężczyzn może przyczynić się do ginekomastii, czyli powiększenia się sutków u mężczyzn.
Coraz częściej mówi się także o tym, że białko sojowe może powodować bezpłodność u mężczyzn. Przypuszcza się, że izoflawony sojowe upośledzają męskie plemniki, spowalniają ich ruchliwość oraz powodują niszczenie DNA.
Soja utrudnia przyswajanie jodu i dlatego długotrwałe przyjmowanie zawartych w soi tioglikozydów może skutkować powstaniem wola na tarczycy.
Duża zawartość kwasu fitynowego w białku soi zmniejsza ilość przyswajanych minerałów, głównie żelaza i cynku.
Soja może powodować alergię. Białko sojowe znalazło się na 11 miejscu pod względem alergenności.
Bardzo dużo kontrowersji wywołują mieszanki dla niemowląt na bazie soi. Wiele osób obawia się ich estrogennego działa.
Soja warzywna- przeciwwskazania
Nie należy podawać niemowlętom i dzieciom mleka sojowego, ponieważ preparaty te mogą obniżać odporność oraz powodować alergię.
Cekała E., Raciborska I.; Wpływ suplementów diety na bazie fitoestrogenów na łagodzenie wczesnych objawów menopauzy; Maciąg M., Maciąg K.; Właściwości prozdrowotne roślin i ich metabolitów wtórnych; Wydawnictwo Naukowe Tygiel, Lublin 2018, str. 105- 116
Kaprov S., Chmielewska W.; Dieta surowa, która jest… smaczna!; złotemysli.pl, 2008, str. 115-116
Kybal J., Kaplicka J.; Rośliny aromatyczne i przyprawowe; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985, str. 100
Nowak A.; Nasiona soi zwyczajnej- cenny surowiec dietetyczny i leczniczy; Kosmos problemy nauk biologicznych T.60 nr. 1-2, str. 179-187; DOI
Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw smaków i ziołolecznictwa; Wydawnictwo Tempus Plus, Kraków 1998r., str. 170-171
Pisulewska E.; Tajemnice ziół- zastosowanie w żywności, żywieniu, dietetyce i kosmetologii; Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia, Kraków 2016, str. 105
Šařec O., Šařec P., Dobek T.; Uprawa i zbiór soi; Inżynieria rolnicza 4/2006, str. 255-261
Senderski M.E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski Podkowa Leśna 2016, str. 575-576
Sikorski Z. E.; Chemia żywności, skład, przemiany i właściwości; Wydawnictwo Naukowo- Techniczne, Warszawa 2002, str. 46
Toussian- Samat M.; A history of food; Blackwell Publishing Ltd. 2009, str. 46- 50
Warson R. R.; Vegetables, fruits and Herbs in health promotion; CRC Press 2001, str. 117-129
Wawer I.; Suplementy diety dla Ciebie, czyli jak nie stać się pacjentem; Wydawnictwo WEKTOR, Warszawa, str. 198-201
Williamson E., Driver S., Baxter K.; Stockley’s herbal medicines interactions; Pharmaceutical Press 2009, str. 356-359
Wilk M.; Soja źródłem cennych składników żywieniowych; Żywność. Nauka, Technologia, Jakość, 2017, 24, 2 (111), str. 16-25, DOI
Wyk B. E.; Wink M.; Rośliny lecznicze świata, ilustrowany przewodnik; MedPharm Polska 2008, str. 159
http://bonavita.pl/soja-wlasciwosci-wartosci-odzywcze-zastosowanie-i-szkodliwosc (04.03.2021)
http://menu2000.most.org.pl/soja.htm (04.03.2021)
http://www.zdrowazywnosc.biz.pl/porady-dla-zdrowia/34-soja-zywnosc-genetycznie-modyfikowana (04.03.2021)
- Podobne artykuły
Ogórek siewny- łac. Cucumis sativus
Ogórek, ogórek siewny (Cucumis sativus L.) to gatunek uprawnej rośliny jednorocznej z rodziny dyniowatych. Znamy dużo odmian ogórka. Roślina ceniona jest w kuchni…
Marchew zwyczajna (łac. Dacus carota)
Marchew zwyczajna – królowa warzyw, doskonale wpływa na procesy trawienne i jest doskonałym źródłem karotenoidów. Świetnie smakuje i korzystnie wpływa na zdrowie
Kalarepa- łac. Brassica oleraecea var.gongylodes
Kalarepa to warzywo, które ma wiele wartości odżywczych. Zawiera niemalże wszystkie witaminy i pierwiastki mineralne i chroniącą oczy
