Soja warzywna jest warzywem, które budzi wiele kontrowersji, ze względu na fakt, iż znaczna jej część pochodzi z upraw modyfikowanych genetyczne. Szacuje się, że ok. 60% artykułów w sklepach zawiera soje lub składniki sojopochodne.
Soja jest jednym z podstawowych źródeł białka w diecie wegetarian. Nasiona soi mają doskonale zbalansowane ilości białka, tłuszczu i węglowodanów oraz zawierają wszystkie niezbędne witaminy i minerały. Soja jest doskonałym zastępnikiem mleka dla ludności azjatyckiej, która ma bardzo częste alergie na mleko.
Rząd: Bobowce
Rodzina: Bobowate
Rodzaj: Soja
Łacińska: Glycine max, Glycine hispida
Angielska: Soy
Niemiecka: Soja
Polskie nazwy: soja zwyczajna, owłosiona, uprawna
Nazwa soja pochodzi od portugalskiej transkrypcji japońskiego słowa shoyu- oznaczającego sos z solonej fasoli.
Jej nazwa łacińska odnosi się do smaku- glicyne oznacza słodki, max– duży.
Soja pochodzi z rejonu wschodnioazjatyckiego. Obecnie uprawiana na całym świecie, choć większość upraw skupia się w Ameryce.
Soja obejmuje około 16 gatunków, z których najczęściej uprawianym gatunkiem jest soja warzywna.
Surowcem przyprawowym są nasiona soi (Sojae semen). W lecznictwie stosowany jest także olej sojowy, otrzymywany z nasion.
Warzywo to znane jest w Chinach od 4 tyś. lat. Jest to jedna z najstarszych roślin uprawnych na świecie. W Chinach, Japonii oraz Korei soja jest określana mianem świętej rośliny.
Znanych jest kilka legend dotyczących powstania i początków spożywania soi. Jedna z nich mówi, że dwóch bandytów Yu Xi-ong i Gong Gang-Shi zgubili się na pustyni i przeżyli tylko dlatego, że spożywali nasiona nieznanej dotąd rośliny, która była soją.
Pierwsza wzmianka o soi pojawia się w dworskich wierszach Księgi Ody z VI w. p. n.e. W owym tekście podana jest informacja, że soja pochodzi z północnych Chin, zaczęła być uprawiana w okresie Chang ok. Xv w. p.n.e. W 1595 r. Li Shi-zhen poświęcił znaczną część swojego traktatu o botanice i właściwościach leczniczych roślin opisowi soi.
Początkowo roślinę tą wykorzystywano jako zielony nawóz. Dopiero z czasem odkryto, że sfermentowane ziarno soi można spożywać.
Do Japonii soja dotarła na początku naszej ery, wraz z chińskimi misjonarzami buddyjskim. W X wieku Japończycy zaczęli na dużą skalę produkować sos z solonych nasion soi wg. przepisu z Chin. Wiadomo, że soja zasilała cesarski skarbiec w Japonii, a w czasie wojen była często ratunkiem dla głodnych żołnierzy.
W Europie warzywo to znane jest od XVI w. W XVIII wieku pojawiły się pierwsze uprawy soi w ogrodach w Paryżu i Londynie, ale służyły one głównie nauce i interesom prywatnym. Europejczycy początkowo wykorzystywali soję wyłącznie do produkcji paszy dla zwierząt oraz produkcji oleju.
W USA soja pojawiła się w połowie XVIII w., jednak na dużą skalę zaczęto ją produkować dopiero na początku XX wieku. Początkowo roślina miała znaczenie jako pasza dla zwierząt oraz w przemyśle naftowym. Fabryki Forda wytwarzały tworzywa do akcesoriów samochodowych z makuchu powstałego po wyciskaniu oleju.
Jako pierwszy produkt sojowy zostało wprowadzone mleko sojowe, a następnie substytuty mięsa na bazie soi. Ich producentem był John Harvey Kellogg. W latach 60-tych XX w. zaczęto wykorzystywać soję także do produkcji mąki sojowej, grysiku oraz powszechnie stosowanych dziś koncentratów białka sojowego.
Do 1954r. to Chiny były potentatem w produkcji soi, jednak z czasem liderem stały się Stany, które do dziś są głównym producentem soi na świece. To właśnie w USA opracowano oraz wyhodowano soję z wszczepionymi obcymi genami. Okaz ten jest szczególnie odporny na silny środek chwastobójczy.
Soja jest jednym z najczęściej modyfikowanych ziaren na świecie. Szacuje się, że uprawiana w USA soja aż 93% jest genetycznie modyfikowanej, natomiast w światowej produkcji ok 75% soi również pochodzi z upraw modyfikowanych. Podczas produkcji soja modyfikowana i niemodyfikowana jest mieszana w silosach skąd trafia na eksport. Głównym odbiorcom soi z USA jest Europa.
Jak na razie do tej pory nikt nie przeprowadził badań dotyczących wpływu spożywania genetycznie modyfikowanych organizmów na zdrowie człowieka.
Nasiona soi są najlepiej zbilansowanym źródłem białka pochodzenia roślinnego. Jako surowiec oleisty nasion soi dostarczają lecytynę, sterole roślinne oraz kwasy tłuszczowe: linolowy, oleinowy, α- linolenowy. Kolejną ważną grupą związków biologicznie aktywnych są zawarte w soi izoflawony. Szklanka soi zawiera aż 300 mg izoflawonów. Związki te występują głównie w postaci β-glikozydów.
Soja zawiera stosunkowo mało sodu, ale jest bogata w wiele minerałów: Ca, Cu, Fe, Mg, K, Zn. Jednak zawartość i biodostępność tych minerałów jest zależna od warunków przechowywania i zawartości fitynianów.
Nasiona soi zawierają dużo substancji antyodżywczych, do których zalicza się: lektyny, fitosterole, kwas fitynowy, saponiny, inhibitory proteaz, kwasy fenolowe.
Fermentowane produkty soi zawierają tyraminę.
Warto pamiętać, że surowe nasiona soi są toksyczne dla człowieka.
Soja jest stosowana do produkcji preparatów odżywczych dla niemowląt, dzieci i diabetyków. Jej ziarno zawiera stosunkowo dużo węglowodanów złożonych i błonnika, a więc jest dobrą opcją dla cukrzyków, ponieważ białko sojowe reguluje poziom glukozy we krwi.
Soja:
Spożywanie dużej ilości soi przez mężczyzn może przyczynić się do ginekomastii, czyli powiększenia się sutków u mężczyzn.
Coraz częściej mówi się także o tym, że białko sojowe może powodować bezpłodność u mężczyzn. Przypuszcza się, że izoflawony sojowe upośledzają męskie plemniki, spowalniają ich ruchliwość oraz powodują niszczenie DNA.
Soja utrudnia przyswajanie jodu i dlatego długotrwałe przyjmowanie zawartych w soi tioglikozydów może skutkować powstaniem wola na tarczycy.
Duża zawartość kwasu fitynowego w białku soi zmniejsza ilość przyswajanych minerałów, głównie żelaza i cynku.
Soja może powodować alergię. Białko sojowe znalazło się na 11 miejscu pod względem alergenności.
Bardzo dużo kontrowersji wywołują mieszanki dla niemowląt na bazie soi. Wiele osób obawia się ich estrogennego działa.
Nie należy podawać niemowlętom i dzieciom mleka sojowego, ponieważ preparaty te mogą obniżać odporność oraz powodować alergię.
Źródła
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.