- Rozmaryn lekarski- Rosmarinus officinalis
Rozmaryn lekarski- systematyka
Rodzina: Jasnotowate
Rodzaj: Rozmaryn
Gatunek: Rozmaryn lekarski
Nazwy
Łacińska: Rosmarinus officinalis
Angielska: Rosemary
Niemiecka: Rosmarin
Rosmarinus oznacza „morską rosę”, a nazwa wzięła się stąd, że w naturze krzewy rozmarynu najczęściej można spotkać na klifach nad Morzem Śródziemnym.
Rozmaryn lekarski- występowanie
Rozmaryn występuje w krajach śródziemnomorskich, jest także uprawiany. Roślinę tą można także spotkać na terenach Azji Mniejszej, w Północnej Afryce oraz Anglii.
Rozmaryn lekarski- surowiec
Surowcem są liście rozmarynu, czasami wykorzystuje się także owoce, korzenie i kwiaty. W medycynie duże znaczenie ma olejek rozmarynowy.
Trochę historii
Pewna legenda podaje, że podczas podróży Rodziny Świętej do Egiptu Matka Boska rozwiesiła swój płaszcz na krzaku rozmarynu, aby go oczyścić z pyłu i kurzu. Od tego czasu białe kwiaty rozmarynu stały się niebiańsko niebieskie.
Rozmaryn był uprawiany w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Często wykorzystywano go do konserwowania mięsa. Roślinę wykorzystywano jako środek na poprawę pamięci i koncentracji oraz w wielu obrzędach religijnych jako składnik kadzideł.
W Grecji rozmaryn był rośliną bardzo cenioną, która była poświęcona bogini Afrodycie, natomiast Rzymianie utożsamiali to zioło z bóstwem opiekuńczej Lary, bądź z boginią Wenus.
Dioskurydes zalecał okłady z rozmarynu na wrzody, stany zapalne skóry, trudno gojące się rany, padaczkę, żółtaczkę, hemoroidy, skąpomocz.
Za sprawą legionów rzymskich oraz benedyktynów rozmaryn zawędrował do Europy Środkowej. Do Anglii rozmaryn dotarł prawdopodobnie około VII lub VIII wieku i dość szybko zaczęto go uprawiać w przydomowych ogródkach. Roślinę ceniono w południowych Niemczech, wśród Słowian i Madziarów. W średniowieczu rozmaryn był stosowany jako pasza dla zwierząt, co sprawiało, że po uboju ich mięso uzyskiwało wyborny smak. Gałązki rozmarynowe wkładano także w mięso, aby się za szybko nie popsuło. Na terenie Francji popularne było stosowanie krzewu rozmarynowego jako surowca do uzyskania dobrej jakości dymu wędzarniczego.
W XVI wieku rozpoczęto produkcję perfum, których podstawowym surowcem były świeże kwiaty rozmarynowe.
W roku 1725 w jednym z podręczników wydanych w Drukarni Jasnej Góry Częstochowskiej zostały przytoczone recepty na leki przeciwbólowe, napotne oraz inhalacje z rozmarynem w roli głównej.
Rozmaryn lekarski- wartość odżywcza
Rozmaryn lekarski jest surowcem olejkowym. Zawiera olejek ( do 2,5%), który jest bogaty w cyneol, borneol, kamfen, linalol. Ponadto rozmaryn zawiera flawonoidy, kwasy fenolowe (rozmarynowy, kawowy), trójterpeny, garbniki. Roślina zawiera również niewielkie ilości kamfory i żywicy.
ROZMARYN LEKARSKI DZIAŁANIE LECZNICZE
Rozmaryn:
- Zmniejsza stany skurczowe mięśni gładkich jelit, dróg żółciowych
- Działa żółciopędnie
- Pobudza trawienie, przywraca normalne ruchy perystaltyczne jelit
- Może mieć znaczenie w regulowaniu poziomu cukru we krwi
- Zwiększa przyswajanie składników pokarmowych,
- Poprawia funkcjonowanie wątroby i pęcherzyka żółciowego,
- Korzystnie wpływa na krążenie
- Jest pomocny przy zimnych stopach i dłoniach.
- Dzięki dużej zawartości flawonoidów wzmacnia naczynia włosowate
- Bywa stosowany przy obniżonym ciśnieniu tętniczym krwi
- Wzmacnia serce i usprawnia krążenie
- Zwiększa absorpcję żelaza
- Stosuje się do płukania gardła i ust, świetnie odświeża oddech i działa antyseptycznie
- Stosuje się go w przeziębieniach, grypie, katarze, kaszlu, zapaleniu oskrzeli i kokluszu.
- Jest uważany za środek wzmacniający i stymulujący nerwy
- Wspomaga pamięć i koncentrację, zwiększając przepływ krwi do mózgu.
- Rozmaryn stosuje się przy migrenowych bólach głowy
- Jest stosowany jako środek pobudzający krwawienie miesiączkowe, a w dużych dawkach uznawany jest za środek poronny
- Łagodzi stany napięcia przedmiesiączkowego
- Zewnętrznie stosuje się okłady z naparu rozmarynowego przy bólach mięśniowych
- Zapobiega łysieniu oraz wspomaga porost włosów
- Niektóre związki rozmarynu wykazują działanie fotoochronne, a więc rozmaryn może chronić skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV
- W formie herbatki przyjęty w małych ilościach ma właściwości wzmacniające, podnosi sprawność fizyczną nawet u rekonwalescentów i osób starszych
- Rozmaryn wykazuje silne działanie antyoksydacyjne
Rozmaryn lekarski- działanie niepożądane
- Może powodować alergie kontaktowe
- Stosowany w dużych ilościach może być toksyczny
- Może powodować zapalenie skóry
- Może spowodować poronienie
Rozmaryn lekarski-przeciwwskazania
- Ciąża
Bojanowska M., Budziak I., Ciołek A., Czeczko E., Jackowska I., Jankowska M., Kostecka M., Materska M., Skrzypek A.; Związki bioaktywne w roślinach zielarskich; Towarzystwo Wydawnictw Naukowych Libropolis, Lublin 2017, str. 68-69
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 118- 119, 195
Brinkmann H., Wißmeyer K., Gehrmann B., Koch W. G., Tschirch C.; Fitoterapia racjonalne porady i zalecenia; MedPharm Polska 2007, str. 7
Chrzanowska A. A.; Tajemnice energii ziół; Studio astropsychologii, str. 15, 62- 63
Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 158-159
Griffith H. W.; Witaminy, pierwiastki i minerały; Agencja Elipsa, Warszawa 1994r., str. 409
Gumowska I.; Ziółka i my; Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1983, str. 105- 108, 209
Jakubiak I.; Afrodyzjak królowej Węgier; Panacea nr 2 (43), 2013, str. 13-16
Jiang T. A.; Health benefits of culinary herbs and spices; Journal of AOAC International, Vol. 102, no. 2, 20129, str. 395- 411
Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa agencja wydawnicza, Lublin 1986r., str.66, 102 145,181, 353- 373, 449
Kybal J., Kaplicka J.; Rośliny aromatyczne i przyprawowe; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985, str. 170- 171
Mindell E.; Biblia witamin; Wiedza i życie, Warszawa 1993, str. 162
Ody P.; Zioła w domu; Świat książki 1996r., str. 14, 43, 53
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 231-232
Poprzędzki W.; Ziołolecznictwo; Wyd. Spar 1989r., str. 84
Roberts M.; 100 edible &healthing flowers; Struik Nature, 2014, str. 422-426
Tyszyńska- Kownacka D., Starek T.; Zioła w polskim domu; Wydawnictwo Watra, Warszawa 1988, str. 179- 181
Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z uprawa i pielęgnacja, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Wydawnictwo Klub dla Ciebie, 2005, str. 88- 112
WHO monographs on selected medicinal plants V4, 2011r., str. 294- 308
Wielka księga ziół; Reader’s digest; Warszawa 2009
- Podobne artykuły
Kuchnia gruzińska- smaki Gruzji
Kuchnia gruzińska kojarzy się z chaczapuri, czy chinkali, ale kuchnia ta słynie z pysznych serów, aromatycznych przypraw…
Tych ziół lepiej nie stosować w ciąży
Wiele osób uważa zioła za bezpieczne, są jednak zioła, które stosowane w czasie ciąży mogą powodować wiele działań niepożądanych…
Jakie zioła zbiera się w czerwcu
Czerwiec to miesiąc, w którym zbiera się najwiecej ziół. Dawniej wierzono, że zioła zebrane w dniu św. Jana mają największą moc…
Rozmaryn lekarski- łac. Rosmarinus officinalis
Rozmaryn lekarski to powszechnie znana roślina przyprawowa i lecznicza, którą z powodzeniem można uprawiać w przydomowym ogródku