Historia

Prawdopodobnie roślina wywodzi się z Europy. W starożytności dmuchawiec nie był zbyt popularny, jednak wspominają o nim Teofrast, Dioskurydes czy Pliniusz. Roślina ta zyskała popularność dopiero w XIII wieku, za sprawą arabskich lekarzy, którzy na początku średniowiecza opisują działanie mniszka. Pierwsze wzmianki o stosowaniu mniszka sięgają XVI w, a niedługo potem mniszek trafił do aptek.

W Polsce roślina była stosowana jako lek od XVI wieku przy gorączce, chorobach zakaźnych, schorzeniach żołądka i wątroby, szczególnie przy puchlinie i tzw. malarii trzydniowej.

Medycyna ludowa

Mniszek od wieków był stosowany jako lek w chorobach wątroby, nerek, skóry. Dawniej w aptekach mniszek określano mianem zioła moczopędnego- Herba urinari [NZ]. Wierzono, że najlepsze właściwości uzdrawiające posiada ziele zebrane z korzeniem w maju. Sporządzano z niego nalewki na wódce lub winie. Zewnętrznie stosowano roślinę na rany cięte i kłute.

W tradycyjnej medycynie Niemiec mniszek był stosowany jako lek na dnę, biegunkę, blizny (strupy). Wykorzystywano go jako środek leczniczy w przypadku chorób śledziony i dolegliwości wątrobowych.

Europejscy zielarze zalecali mniszek jako środek na grypę, problemy oczne, biegunkę cukrzycę oraz dolegliwości wątroby.

Składniki mineralne

Za działanie mniszka odpowiadają laktony seskwiterpenowe będące pochodnymi eudesmanu, germakranu i gwajanu. Ponadto cała roślina zawiera kwasy organiczne (chlorogenowy, cichorowy), fenole, kumaryny, flawonoidy, karotenoidy. Ważnym składnikiem, który wpływa na właściwości prebiotyczne korzenia rośliny. Mniszek lekarski jest także źródłem aminokwasów, witamin i soli mineralnych.

DZIAŁANIE LECZNICZE

W lecznictwie wykorzystuje się głównie korzeń mniszka. Liście mają zastosowanie głównie w wiosennych kuracjach oczyszczających. Z kolei mleczko znajdujące się w łodydze stosuje się zewnętrznie na skórę.

Korzeń mniszka:

• Jest używany jako środek stymulujący układ pokarmowy, ułatwiający trawienie
• Wzmaga wydzielanie żółci oraz pobudza wydzielanie soków trawiennych
• Jest stosowany w leczeniu chorób wątroby: w tym w postępującej marskości wątroby, uszkodzeniach tego narządu, po przebytym wirusowym zapaleniu wątroby czy zabiegach operacyjnych dróg żółciowych
• Dzięki dużej zawartości inuliny korzeń dmuchawca jest dobrym prebiotykiem.

Liście mniszka wykazują silniejsze działanie przeciwzapalne oraz moczopędnie niż korzenie. Ponadto liście mniszka:

• Poprawiają przemianę materii, a więc mają zastosowanie w kuracjach odchudzający
• Wpływają na wzrost hemoglobiny we krwi, podnoszą liczbę białych i czerwonych krwinek
• Mogą zmniejszyć zatrzymywanie płynów i pomagać w usuwaniu toksyn z organizmu.
• Są stosowane w chorobach skórnych czy trądziku

Sok mleczny z mniszka jest ludowym środkiem na kurzajki i brodawki. Działa na skórę regenerująco, przyspiesza gojenie się ran, działa łagodnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, ponadto przyspiesza bliznowacenie i zanikanie uszkodzeń skóry

Działanie niepożądane

• Opisano kilka przypadków reakcji alergicznych na mniszka
• Roślina może nasilać dolegliwości żołądkowe w przypadku nadkwaśności soku żołądka
• Spożywany w nadmiernych ilościach zwiększa liczbę białych krwinek

Przeciwwskazania

• Osoby uczulone na rośliny z rodziny astrowatych nie powinny stosować mniszka.
• Nie powinny go stosować osoby cierpiące na choroby wątroby i pęcherza żółciowego, kamicę żółciową, czynną chorobę wrzodową i inne choroby dróg żółciowych
• Nie zaleca się stosowania kuracji mniszkiem w przypadku niewydolności nerek, cukrzycy, niewydolności serca
• Mniszka nie zaleca się podawać dzieciom poniżej 12 roku życia.
• Przy kuracji mniszkiem nie należy przyjmować leków moczopędnych, oszczędzających potas ani inhibitorów konwertazy angiotensyny.