- Marchew zwyczajna- właściwości i zastosowanie
Marchew zwyczajna- systematyka
Rząd: Selerowce
Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Marchew
Nazewnictwo
Łacińska: Dacus carota spp. sativus
Angielska: Carrot
Niemiecka: Möhre
Polskie nazwy: karotka, ptasie gniazdo, marchew ogrodowa
Marchew zwyczajna- występowanie
Dzika marchew pochodzi z obszarów Euroazji, ale obecnie rośnie na całym świecie. W stanie dzikim można ją jeszcze spotkać na terenach Europy i południowo- zachodniej Azji.
Marchew odmiany
W Polsce marchew jest uprawiana w kilku odmianach różniących się kształtem i kolorem korzenia. Można spotkać odmiany o białym i żółtym kolorze korzenia.
Marchew zwyczajna jako surowiec
Jako surowiec leczniczy stosuje się miękisz korzenia, sok, nasiona oraz liście marchwi.
Marchew może być stosowana w postaci nalewki, naparu, soku lub okładu.
Marchew zwyczajna trochę historii
Marchew była znana i uprawiana w czasach przed rozwojem cywilizacji starożytnych Greków i Rzymian. Przypuszcza się, że pierwsze uprawy marchwi pojawiły się na terenie dzisiejszego Afganistanu lub Turcji. Z tych rejonów bowiem pochodzi najwięcej odmian tego warzywa. Na terenie Szwajcarii znaleziono nasiona marchwi pochodzące sprzed 2 tysięcy lat.
Marchew została udomowiona przez Rzymian na początku Imperium Rzymskiego, jednak jej warzywo nie znalazło uznania i szybko zarzucono jej uprawę.
Pierwsze udomowione korzenie marchwi mogły mieć kolor fioletowo- żółty i pochodziły z terenów Azji Mniejszej. Wzmianki o pomarańczowym korzeniu marchwi pochodzą z XV i XVI wieku. Marchew zaczęto uprawiać w Europie Zachodniej, prawdopodobnie w XIV w. Jednak dopiero pojawienie się w XVI wieku odmiany o jędrnym korzeniu i słodkawym smaku, spowodowało, że marchew zagościła w wielu kuchniach świata. Marchew o korzeniu pomarańczowym pojawiła się jako mutant marchwi żółtej w Holandii w XVII wieku i stopniowo rozpowszechniła się na świecie.
Marchew zwyczajna w medycynie ludowej
Medycyna europejska wykorzystuje odwar z suszonych liści marchwi jako środek przeciwcukrzycowy. Wodne wyciągi z korzenia marchwi stosuje się jako środek wywołujący miesiączkę oraz przeciwrobaczy. Również ziele marchwi wykorzystuje się jako środek przeciwrobaczy.
W lecznictwie wykorzystuje się sok z marchwi w leczeniu niemocy płciowej, a także kurzej ślepoty. Sok z marchwi z miodem lub rozgotowana w mleku tarta marchew to zalecane lekarstwo na przeziębienie.
Medycyna Chińska stosuje odwar z nasion, aby wywołać miesiączkę. Sok z marchwi poleca przy nowotworach żołądka, jelit oraz wrzodach macicy.
Marchew zwyczajna- zastosowanie
- Wyciąg olejowy z marchwi, zawierający dużo karotenów bywa stosowany do barwienia i witaminizowania margaryn
- Olejek eteryczny z marchwi jest stosowany jako środek aromatyzujący
- Karoten pozyskany z marchwi dodaje się do pasz dla kur, aby żółtka jaj były bardziej pomarańczowe
- Niektóre odmiany marchwi uprawia się na paszę dla zwierząt
Marchew zwyczajna- wartość odżywcza
Owoce marchwi zawierają związki białkowe, olej tłusty, choinę, flawonoidy oraz niewielką ilość olejku eterycznego.
Ziele marchwi dostarcza witaminę B2, karotenoidy, porfiryny oraz garbniki.
Korzeń marchwi, który ma największe zastosowanie w kuchni dostarcza duże ilości beta karotenu, któremu zawdzięcza swój kolor. Korzeń jest także bogaty we flawonoidy, sterole, związki siarkowe i azotowe, pektyny, kwasy organiczne, enzymy. Marchew jest źródłem wielu witamin i soli mineralnych.
MARCHEW ZWYCZAJNA DZIAŁANIE LECZNICZE
Marchew jest zaliczana do roślin o największej zawartości karotenu. Sok z marchwi ma działanie przeciwrobacze, szczególnie skuteczne przeciwko owsikom i gliście ludzkiej.
Surowa marchew:
- poprawia przemianę materii
- pobudza czynność wątroby
- działa przeciwcukrzycowo
- reguluje pracę jelit oraz działa przeciwbiegunkowo (szczególnie u dzieci)
- pobudzają rozwój bakterii jelitowych oraz zwalczają zaburzenia trawienne u dzieci
- jest stosowana w zapaleniach jelita cienkiego i okrężnicy
- obniża poziom cholesterolu, dzięki czemu chroni przed miażdżycą
- przeciwdziała anemii
- jest znanym środkiem oczyszczającym krew, rozpuszcza żółć
- działa wzmacniająco
- ma właściwości remineralizujące, dzięki czemu pobudza naturalne siły obronne i wspomaga odporność
- wykazuje działanie wykrztuśne
- korzystnie wpływa na jakość widzenia
- sprzyja wydzielaniu mleka u matek karmiących
- reguluje krwawienie miesiączkowe.
Odwary z miazgi korzenia i liści stosowane są zewnętrznie w schorzeniach skórnych, takich jak czyraki, wrzody działają gojąco, dezynfekująco i odmładzająco na naskórek.
Owoce marchwi wykazują działanie spazmolityczne, przeciwskurczowe, rozszerzają naczynia wieńcowate. Wpływają również na liczbę czerwonych krwinek krwi oraz zwiększają przepływ krwi do serca. Wykazują również działanie podniecające.
Marchew zwyczajna- przeciwwskazania
Część korzenia wyrastająca ponad ziemię, lekko zazieleniona zawiera solaninę, która jest toksyczna. Tą część marchwi należy zawsze odcinać.
Należy zwrócić uwagę na to skąd pochodzi spożywana marchew, ponieważ marchew nawożona azotem może powodować zatrucia, szczególnie u małych dzieci.
Carper J.; Apteka żywności; Hannah Publishing Ltd, Londyn 1996, str. 215-218
Czikow P., Łaptiew J.; Rośliny lecznicze bogate w witaminy; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987, str. 213-215
Della Beffa M. T.; Zioła podręczny leksykon przyrodniczy; Świat książki 2004, str. 91
Fnimh A. C.; Encyclopedia of herbal medicine; Wyd. 3, DK New York 2016, str. 201
Górnicka J.; Leksykon zdrowia Apteka natury; AWM Martel, Kalisz 2005, str. 118-121
Lim T. K.; Edible and nonedible medicinal plants; Vol. 9, New York 2015, str. 374- 416
Miśkowiec A.; Marchew- polish speciality; Panacea Nr. 1 (42), styczeń- marzec 2013, str. 28-29
Olechnowicz- Stępień W., Lamer- Zarawska E.; Rośliny lecznicze stosowane u dzieci; PZWL, Warszawa 1992, str. 31-32
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, Warszawa 1982, str. 127-128
Ożarowski A., Jaroniewski W.; Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989, str. 245-247
Poprzęcki W.; Ziołolecznictwo; Wyd. Spar 1989, str. 113
Ross I. A.; Medicinal Plants of the World, vol 1, chemical constituents, traditional and modern uses; 2th edition; Springer Science, 2003, str.197- 222
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016, str. 411-413
- Podobne artykuły
Warzywa sezonowe – wrzesień
Wrzesień obfituje w wiele warzyw sezonowych, które teraz są najsmaczniejsze i dostarczają wiele cennych substancji odżywczych wspomagających zdrowie i odporność.
Marchew zwyczajna (łac. Dacus carota)
Marchew zwyczajna – królowa warzyw, doskonale wpływa na procesy trawienne i jest doskonałym źródłem karotenoidów. Świetnie smakuje i korzystnie wpływa na zdrowie
Warzywa i owoce sezonowe w kwietniu
Kwiecień- warzywa i owoce sezonowe- sprawdź jakie warzywa i owoce sezonowe są dostępne w kwietniu