
Rodzina: Jasnotowate
Rodzaj: Lawenda
Łacińska: Lavendula officinalis, Lavandula angustifolia
Angielska: Common lavender
Niemiecka: Eachter Lavendel
Polskie nazwy: Lawenda: wąskolistna, prawdziwa, wonna; bławatka, czyszczecz
Nazwa lawendy pochodzi z języka łacińskiego od słów lavo lavare- co oznacza myć się, kąpać. Roślina ta była w starożytności ulubionym dodatkiem do kąpieli dla Rzymian i Greków.
Najbardziej ceniona jest lawenda z Prowansji, tam też znajduje się jej najwięcej upraw. Jest to region Francji, który słynie z uprawy lawendy.
Lawenda występuje najczęściej w rejonie Morza Śródziemnego, ale jest uprawiana w całej Europie. Roślina może pochodzić z wysp Kanaryjskich lub z obszarów starożytnej Persji. W stanie naturalnym porasta suche wapienne zbocza. Rośliny te rosną w klimacie ciepłym, od wysp Kanaryjskich po zachodnie wybrzeże Indii.
Znanych jest ok 30 gatunków lawendy. Rodzaj lavendula dzieli się na kilka grup, z czego tylko 4 mają zastosowanie w lecznictwie.
Surowcem leczniczym są kwiaty lawendy (Lavendulae flos). Surowiec służy także do otrzymywania olejku eterycznego (Lavendulae oleum). Olejek ten pozyskuje się także z Lavendula latifolia.
Historia lawendy sięga początków ludzkości. Roślina ta była wykorzystywana w medycynie Arabskiej. Starożytni Egipcjanie nasączali nią całuny. Rzymianie używali w łaźniach publicznych. Lawenda znajdowała się w szpitalach i miejscach, gdzie przebywali chorzy- była wykorzystywana jako środek antyseptyczny. Pierwszy opis lawendy pochodzi od Teofrasta. Grecy zalecali lawendę na kaszel.
Wierzono, że Maryja nasączała nią powijaki Jezusa, a Maria Magdalena stosowała lawendę do mycia stóp.
W średniowieczu było to ulubione zioło mnichów, który leczyli nią wszystko- od bólów po opętanie. Stosowano ją także jako środek moczopędny, pobudzający miesiączkowanie i poród. Był to także lek przy zawrotach głowy i drżeniu rąk.
Avicenna zalecał wywary z lawendy na bóle stawów, żeber oraz bóle nerwowe. Syrop z lawendy miał być doskonałym środkiem dla systemu nerwowego, szczególnie zalecany dla osób o słabych nerwach oraz z bólami nerwowymi wynikającymi z wychłodzenia. Awicenna podaje również, że lawenda pomaga przy melancholii i padaczce. Roślina miała wywoływać wymioty u osób, które mają w organizmie nadmiar żółci. Jest to jeden z leków przeciwdziałający kichaniu.
Paracelsus zalecał wodę lawendową jako świetny środek uspokajający.
W XVI wieku zapach lawendowy był ulubionym zapachem królowej Elżbiety.
O lawendzie pisał Marcin z Urzędowa oraz Syreniusz, roślina ta była uprawiana w Polsce w przydomowych ogródkach. Syreniusz podaje, że kwiaty lawendy chroniły przed mdłościami i bólami głowy. Bardzo popularnym środkiem w tych czasach była Lawendogra- produkowana z lawendy i rozmarynu. Specyfik ten rozsławiła królowa Węgier Elżbieta. Lavendgorę stosowała również Anna Wazówna. W czasie I wojny światowej Francuzi leczyli lawendą trudno gojące się rany.
Od wieków wykorzystywano kwiaty lawendy jako dodatek do kąpieli i nacierań.
W tradycyjnej medycynie Rosji lawenda to przede wszystkim lek na dolegliwości przewodu pokarmowego, pomagający wypędzić pasożyty. Lawenda ma też korzystny wpływ na macicę i stosuje się ją w medycynie ludowej, aby ułatwić zajście w ciąże.
Kwiaty lawendy zawdzięczają swoje działanie obecności olejku eterycznego, który zawiera: octan linalu, linalol, α-terpineol, cyneol, geraniol, limonen, β-ocymen, eukaliptol, kamfora, borneol, tlenek kariolimfenu, estry kwasu octowego, masłowego, kapronowego oraz izowalerianowego. Surowiec jest także bogaty w garbniki, trójterpeny (kwas ursalowy, oleanolowy), kumaryny, flawonoidy (apigenina, kwerecytyny, ladaneina, luteolina) oraz kwasy fenolowe (ferulowy, p-kumarynowy, rozmarynowy, kawowy, izowalerianowy, propionowy, kapronowy, masłowy).
Preparaty z kwiatów lawendy oraz olejek eteryczny są stosowane przy:
Zewnętrznie lawenda może być stosowana w postaci balsamów i maści stosowanych na trudno gojące się i ropiejące rany. Nierozcieńczony olejek stosuje się zewnętrznie na ugryzienia owadów, otarcia i lekkie skaleczenia. Z kolei rozcieńczony olejek lawendowy działa skutecznie na skórne wypryski. Preparaty z olejkiem lawendowym stosuje się na oparzenia słoneczne.
Olejek lawendowy zwiększa poziom hormonów stresu i kortyzolu, zmniejszając tym samym poziom stresu oksydacyjnego w organizmie. Wykazuje także działania antyoksydacyjne. Zapach olejku lawendowego działa relaksująco i uspokajająco na człowieka. Uspokaja serce, zmniejsza stany lękowe.
Braun L., Cohen M.; Herbal &Natural supplements an evidence-based guide; Elsevier Australia 2007, 764- 776
Charles D. J., Antioxidant properties of spice, herbs and other sources; Springer Science 2013, 74, 363-369
Lim T. K; Edible Medicinal and non medicinal plants, vol. 8, Flowers; Springer 2014, str. 156- 185
Matławska I.; Farmakognozja; Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008, str. 326-327
Muszyński J.; Ziołolecznictwo I leki roślinne (fytoterapia); Wyd. Prawnicze I naukowe, Warszawa 1951r., str. 86
Nartowska; Lawenda- nie tylko pachnidło; Panacea nr 3 (40), lipiec- wrzesień 2012, str. 5-7
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 170-172
Radosz, S. Klasik- Ciszewska, K. Duda-Grytchoł; Kosmetyczne i lecznicze zastosowanie roślin ozdobnych; Med. Rodz. 2018; 21 (1A): 65-71
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski Podkowa Leśna 2016, str.372-376
Tyszyńska- Kownacka D., Starek T.; Zioła w Polskim domu; Wyd. Watra, Warszawa 1988r., str. 120- 122
Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.
Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.
Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.