- Czarna porzeczka- właściwości i zastosowanie
Czarna porzeczka od wieków była ceniona przez nasze babcie w leczeniu przeziębień, stanów zapalnych, gorączki czy biegunek. A to nie jedynie zdrowotne właściwości porzeczki.
Czarna porzeczka- systematyka
Rodzina: Agrestowate
Rodzaj: Porzeczka
Gatunek: Porzeczka czarna
Nazewnictwo
Łacińska: Ribes nigrum
Angielska: Blackcurrant
Niemiecka: Schwarze Johannisbeere
Polskie nazwy: smrodynia, bździuch, świętojanki, pankracina, smorodzina, jagoda czarna, pękata smarglena, smargliny,
Czarna porzeczka to trochę zapomniany owoc i niesłusznie wyparty przez różne egzotyczne owoce. Owoce porzeczki zawierają bogactwo składników mineralnych, a zawarta w nich witamina C niesie ze sobą wiele korzyści. Należy tutaj dodać, że owoce czarnej porzeczki zawierają niewiele mniej witaminy C niż owoce dzikiej róży czy rokitnika i są najbogatszym źródłem tej witaminy spośród europejskich owoców sadowniczych.
Czarna porzeczka- występowanie
Porzeczka występuje w Europie i Azji oraz Ameryce. Rośnie w klimacie umiarkowanym i chłodnym. W Polsce rośnie dziko w lasach olszowych i zaroślach, często jest uprawiana. Jest rośliną częściowo chronioną.
Polska jest światowym liderem w produkcji owoców czarnej porzeczki.
Porzeczka- odmiany
Podrodzina porzeczkowate liczy 140-150 gatunków. W zależności od gatunku i odmiany owoce porzeczki mogą mieć różne kolory. W Polsce występuje 5 dzikich gatunków, kilka kolejnych jest uprawianych.
Czarna porzeczka- trochę historii
Jako pierwsi uprawą czarnej porzeczki zajmowali się Francuzi w XV wieku. Jednak pierwsze pisemne wzmianki dotyczące jej spożycia pochodzą z zielników XVIII wiecznych zielarzy, którzy opisywali wykorzystanie owoców porzeczki jako składnika herbat i mikstur leczniczych. Czarną porzeczkę zachwalał między innymi ksiądz Kluk.
W XVII wieku porzeczka została sprowadzona do Ameryki, jednak nie wzbudziła tam większego zainteresowania. Dopiero odkrycie w owocach czarnej porzeczki znacznych ilości witaminy C pozwoliło na rozwój plantacji i przetwórstwa tego owocu.
Czarna porzeczka w medycynie ludowej
W dawnej medycynie ludowej porzeczkę wykorzystuje się w leczeniu anginy, stanów zapalnych jamy ustnej, krwawiących dziąseł, chorób reumatycznych, miażdżycy, migreny, wrzodów. Porzeczka to znany od dawna środek na gorączkę, stąd też często owoce i liście wykorzystuje się w leczeniu przeziębień i grypy.
W lecznictwie ludowym odwary z liści i pączków liściowych stosuje się jako środek przeciw gośćcowi, krwotokom, puchlinie wodnej i skazie limfatycznej oraz jako środek napotny. Jagody zaleca się na wrzody żołądka i dwunastnicy.
Syrop z owoców zaleca się przy krztuścu i zapaleniach płuc. Picie soku z czarnych porzeczek w zimie zapobiega przeziębieniom.
Czarna porzeczka wartość odżywcza
Owoce porzeczki zawierają antocyjany i są doskonałym źródłem witaminy C. Ponadto zawierają glikozydy cyjanidyny i delifinidyny, flawonoidy i fenylokwasy, które są silnymi przeciwutleniaczami. Właściwości porzeczki są związane także z obecnością karotenoidów, garbników, kwasów organicznych (jabłkowy, bursztynowy), pektyn i enzymów. Porzeczka to źródło katechin, witamin ( A,B, P, E, PP, K, D) oraz minerałów (bor, potas, żelazo, sód, wapń, fosfor, magnez, siarka, chlor, cynk, miedź, jod, kobalt, molibden, mangan, selen).
CZARNA PORZECZKA DZIAŁANIE LECZNICZE
Owoce czarnej porzeczki to przede wszystkim źródło witaminy C. Duża zawartość związków silnym działaniu przeciwutleniającym sprawia, że owoce czarnej porzeczki:
- Poprawią apetyt
- Wpływają na zmniejszenie ilość wydzielanej insuliny po posiłkach, co może mieć znaczenie w profilaktyce i leczeniu cukrzycy
- Poprawiają krążenie krwi oraz korzystnie wpływają na czynność serca, zmniejszają ryzyko wystąpienia miażdżycy
- Spożywanie regularnie działają korzystnie na serce i wzmacniają naczynia krwionośne
- Obniżają ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu, działają również przeciwmiażdżycowo
- Podnoszą krzepliwość krwi
- Dzięki zawartości minerałów (Fe, Cu, Mn) zwiększają liczbę erytrocytów, a tym samym zapobiegają anemii
- Zwiększają przyswajalność żelaza
- Są wykorzystywane w łagodzeniu stanów zapalnych jamy ustnej i anginach
- Duża ilość witaminy C wspomaga odporność, zwłaszcza u osób starszych
- W postaci syropu podaje się przy stanach gorączkowych
- Dzięki zawartości antocyjanów mogą hamować rozwój jaskry, mogą poprawić widzenie w ciemności oraz przyspieszyć regenerację rodopsyny- barwnika odpowiedzialnego za widzenie po zmroku
- Są pomocne w chorobach reumatycznych, artretycznych oraz gośćcu
- Zwalczają wolne rodniki, a tym samym chronią przed chorobami nowotworowymi
- Zmniejszają stres oksydacyjny i stany zapalne wywołane aktywnością fizyczną, dzięki czemu zwiększają korzyści wynikające z ćwiczeń fizycznych
- Działają ochronne na DNA ludzkich limfocytów
- Dzięki dużej zawartości witaminy C oraz antocyjanów zwiększają odporność organizmu na zakażenia
- Wykazują działanie antybakteryjne, przeciwgnilnie i przeciwwirusowe.
- Są stosowane przy ogólnym osłabieniu organizmu
- Są dobrym lekarstwem na szkorbut
- Chronią lipidy i białka przed utleniającymi modyfikacjami w przypadku zatrucia etanolem
Czarna porzeczka- przeciwwskazania
Owoców z czarnej porzeczki nie należy spożywać przy:
• Wrzodach żołądka
• Nieżytach żołądka
• Rozwolnienie
• Kamica moczowa
Arnal-Schnebelen B., Gotez P., Paris M.; Lecznicze dary natury; Reader’s Digest; Warszawa 2004, str. 177
Biegański J.; Nasze zioła i leczenie się niemi (ziołolecznictwo); Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, 1931, str. 154-155
Czikow P., Łaptiew J.; Rośliny lecznicze bogate w witaminy; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987, str. 278-280
Górnicka J.; Biblioteka zdrowia, Leki z ogrodu; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2012, str. 99-100
Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski 2005, str. 95, 164-166
Jessa J., Hozyasz K. K.; Czarna porzeczka i olej z jej nasion-fitoterapeutyczne panaceum?; Prob. Hig. Epidemiol. 2016, 97(1), str. 14-23
Karabela M.; Czarna porzeczka; Panacea Nr. 1 (22), styczeń- marzec 2008, str. 30-31
Karpov S., Chmielewska W.; Dieta surowa, która jest… smaczna!; złotemyśli.pl, 2008, str. 50
Kuźniewski E., Augustyn- Puziewicz J.; Przewodnik ziołolecznictwa ludowego; Wyd. II, PWN, Warszawa- Wrocław 1986, str. 96, 113
Lim T. K.; Edible medical and nonmedical plants; V4, Fruits; Springer 2012, str. 27-42
Łuczaj Ł.; Dzikie rośliny jadalne Polski- przewodnik survivalowy; Wyd. Chemigrafia 2004r., str.170
Muszyński J.; Ziołolecznictwo i leki roślinne (fytoterapia); Wydawnictwo Prawnicze i Naukowe, Warszawa 1951, str. 110
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 225-226
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Wyd. Mateusz E. Senderski; Podkowa Leśna 2016; str. 506-508
Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z, uprawa i pielęgnacja, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Wydawnictwo Klub dla ciebie 2005, str. 82-83
http://www.naturalneoczyszczanie.pl/2011/07/czarna-porzeczka-bomba-witaminowa/
- Podobne artykuły
Cytryna- łac. Citrus x limon
Cytryna to powszechnie znany owoc o cennych właściwościach zdrowotnych. Dzięki dużej zawartości witaminy C cytryna wspomaga odporność
Ananas zwyczajny łac. Ananas comosus
Ananas (łac. Ananas comosus) to smaczny owoc pochodzący z tropików. Anans znany jest jako świetny środek przeciwszkorbutowy, korzystnie wpływa na trawienie
Morela łac. Prunus Armenica
Morela, to soczysty, smaczny owoc, pochodzący z Azji, który dostarcza wiele cennych witamin i minerałów do naszego organizmu
