- Tymianek- właściwośći
Nazwa tymianku pochodzi od greckiego słowa thymos– co oznacza silny, męski. Nazwa ta związana jest z opinią, że tymianek wpływa na ludzką psychikę i stanowi antidotum na nieśmiałość. Inna etymologia nazwy jest związana z greckim słowa thymia, które oznacza aromat.
Tymianek systematyka
Rodzina: Jasnotowate
Rodzaj: Macierzanka
Gatunek: Macierzanka tymianek
Tymianek nazewnictwo
Łacińska: Thymus vulgaris
Angielska: Garden Thyme
Niemiecka: Echter Thymian
Polskie nazwy: macierzanka, macierzanka włoska, macierzanka tymianek, macierzanka pospolita, macierzanka zwyczajna, dzięcielina
Tymianek występowanie
Tymianek w stanie dzikim rośnie na wapiennych i dobrze nasłonecznionych stokach górskich położonych nad Morzem Śródziemnym. Powszechnie jest uprawiany w wielu krajach Europy.
Tymianek jako surowiec zielarski
Ziele tymianku po oddzieleniu od zdrewniałych łodyg jest surowcem farmakopealnym, mającym monografie w większości farmakopei europejskich. Z ziela tymianku destyluje się olejek tymiankowy oraz otrzymuje się tymol.
Tymianek stosuje się w postaci herbatek, maści, nalewkę, syropów oraz w formie inhalacji.
Trochę tymiankowej historii
Tymianek należy zaliczyć do ziół najwcześniej rozpoznanych i docenianych roślin przez człowieka. Już w papirusie Ebersa jest wzmianka o właściwościach leczniczych tymianku. Egipcjanie pozyskiwali olej z nasion tymianku, który stosowali do balsamowania zwłok oraz do zabiegów kosmetycznych.
Grecy uważali tymianek jako lek, przyprawę oraz kadzidło. Był to dla nich symbol odwagi i siły. „Pachnieć macierzanką”- uchodziło w starożytnej Grecji za najwyższy komplement, zresztą zapach tymianku był dla Greków wyrazem elegancji, stąd też wykorzystywali olejek tymiankowy do masaży i po kąpieli. Dioskurides pisał, że tymiankiem leczono padaczkę, ischias, uporczywy kaszel i osłabienie wzroku. Hipokrates z kolei zaliczył tymianek do ziół o działaniu diuretycznym.
Rzymianie kąpali się w wodzie z dodatkiem tymianku, aby nabrać tężyznę, dodać sobie odwagi i waleczności przed walką. O tymianku wspomina także Theofrast i Galen.
Święta Hildegarda polecała tymianek na poprawę trawienia. Zaliczała to zioło do środków rozgrzewający i osuszający, które z odpowiednio dobrymi ziołami mogą zalecała w leczeniu wrzodów. Z kolei kąpiele z dodatkiem tymianku miały uwolnić od nadmiernej potliwości.
Stosowanie tymianku zalecał Albert Wielki. Jest o nim wzmianka w zielniku Syreniusza, choć w Polsce jest to raczej rzadko uprawiana roślina.
W okresie renesansu uważano, że tymianek może ustrzec mieszkańców Europy przed zarazami. W czasie I wojny światowej olejek z tymianku stosowano jako naturalny środek antyseptyczny.
Ajurweda
Tymianek w Ajurwedzie jest zaliczany do roślin rozgrzewających. Wskazany jest dla osób o konstytucji vata i pitt. Stosuje się go przy niestrawności, a także jako środek poprawiający jasność umysłu. Wspomaga organizm w pozbywaniu się toksyn.
Zastosowanie tymianku
- Tymianek wykazuje silne właściwości konserwujące, stąd też był stosowany do konserwowania okazów anatomicznych i zielarskich oraz ochrony papieru przed butwieniem
- Ziele tymianku dodaje się do bukietów odświeżających zapach w pomieszczeniach
- Jest to roślina miododajna
- Mocny wywar z tymianku jest dobrym środkiem dezynfekującym
- Olejek tymiankowy, zmieszany z alkoholem to skuteczny środek na mole
- Listki tymianku dodaje się do potpourri
- Tymol pozyskiwany z tymianku jest jednym z leków stosowanych w stomatologii
- Tymianek jest składnikiem syropów, pastylek do ssania i kropli przeciwkaszlowych
Składniki odżywcze zawarte w tymianku
Najważniejszym związkiem czynnym w zielu tymianku, który w dużej mierze odpowiada za właściwości lecznicze rośliny jest olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest tymol. Ponadto ziele zawiera garbniki, fenylokwasy, związki trójterpenowe. Tymianek jest źródłem flawonoidów, wśród których można wymienić: luteolinę i jej pochodne, tymoninę, apigeninę. Ziele tymianku zawiera cały zestaw witamin oraz sole: żelazo, lit, potas, wapń, mangan, magnez, selen.
DZIAŁANIE LECZNICZE TYMIANKU
Tymianek to roślina, która łagodzi dolegliwości żołądkowe oraz jest pomocna przy schorzeniach górnych dróg oddechowych. Ziele tymianku wykazuje działanie: antyseptyczne, przeciwskurczowe, przeciwkaszlowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwutleniające, przeciwiwrusowe.
Ponadto tymianek:
- Niweluje gazy, wzdęcia i skurcze
- Hamuje rozwój szkodliwej flory bakteryjnej
- Poprawia trawinie oraz wchłanianie składników odżywczych
- Jest pomocny przy biegunkach
- Razem z innymi ziołami często jest stosowany jako środek przeciwpasożytniczy, zwłaszcza u dzieci
- Wykazuje silne działanie rozkurczowe i rozluźniające na układ oddechowy,
- Rozrzedza flegmę zalegającą w płucach, dzięki czemu ułatwia odkrztuszanie
- Jest pomocny przy suchym kaszlu, chrypce, trudnościach w odkrztuszaniu oraz przy nadmiernym wysuszeniu błon śluzowych gardła i krtani
- Stosuje się do płukania jamy ustnej w przypadku bólu gardła i zapalenia migdałków
- Dodany do kąpieli działa kojąco i uspokajająco na układ nerwowy
- Łagodzi objawy padaczki i melancholii, ma także pozytywnie wpływać na niektóre zaburzenia nerwowe i chronić przed koszmarami sennymi
- Pobudza wydzielanie gruczołów
Preparaty z tymianku stosowane zewnętrznie na skórę (przymoczki, kompresy, okłady, przemywania) działają przeciwbakteryjne i przeciwzapalnie. Stosowany zewnętrznie tymianek ma zastosowanie przy łojotokowym zapaleniu skóry, wyprysku bakteryjnym czy trądziku.
Odwar z tymianku jest stosowany w kąpielach wzmacniających i odkażających skórę. Ponadto można wykorzystać rozcieńczony olejek tymiankowy w leczeniu ran.
Tymianek działanie niepożądane
Duże dawki podawane zbyt często powodują nudności, wymioty, zapalenie żołądka, a nawet białkomocz .
Przeciwwskazania
- osłabienie czynności serca
Interakcje z lekami
- Tymianku nie powinno się łączyć z lekami obniżającymi krzepliwość krwi
Bojanowska M., Budziak I., Ciołek A., Czeczko E., Jackowska I., Jankowska M., Kostecka M., Materska M., Skrzypek A.; Związki bioaktywne w roślinach zielarskich; Towarzystwo Wydawnictw Naukowych Libropolis, Lublin 2017, str. 69-70
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 142-143, 243, 245, 246
Eqbal M. A. Dauqan, Aminah Abdullah; Medicinal and Functional values of thyme (Thymus vulgaris L.) herb; Journal of Applied Biolpgy &Biotechnology, vo. 5 (02), 2017, str. 017-022 DOI
Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 130- 133
Jadczak D., Grzeszczuk M.; Tymianek; Panacea nr 3 (16), 2006, str. 30-31
Kania M., Baraniak J., Grys A.; Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według świętej Hildegardy z Bingen, cz. II; Postępy fitoterapii 2/2014, str. 104-109
Kowalczyk B.; Co się tyczy zapachów…. cz. 11; Panacea nr 1 (18), 2007, str. 25
Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza; Lublin 1986, str. 66, 129, 145
Kuźnicka B., Dziak M.; Zioła i ich stosowanie, historia i współczesność; PZWL, Warszawa 1987, str. 194
Marczyk M; Twój expert w domu, domowe sposoby leczenia, leki z natury; Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2015, str. 152- 153
Nowak D.; Uprawiamy rośliny zielarskie; Poznań 2016, Centrum doradztwa rolniczego w Brwinowe, oddział w Poznaniu,
Ody P.; Zioła w domu; Świat książki 1996r., str. 46, 53, 114
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 260- 262
Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw, smaków i ziołolecznictwa; Wydawnictwo Tempus Plus, Kraków 1998, str. 179-180
Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 167- 170
Wielka księga ziół; Reader’s digest; Warszawa 2009, str. 69-70,
https://www.crazynauka.pl/wspomagasz-sie-ziolami-medycyna-ludowa-uwazaj-na-interakcje-z-lekami/ (27.04.2021)
- Podobne artykuły
Tych ziół lepiej nie stosować w ciąży
Wiele osób uważa zioła za bezpieczne, są jednak zioła, które stosowane w czasie ciąży mogą powodować wiele działań niepożądanych…
Tymianek łac. Thymus vulgaris
Tymianek to aromatyczna przyprawa, która łagodzi dolegliwości żołądkowe oraz jest pomocna przy schorzeniach górnych dróg oddechowych
Jakie zioła stosować na kaszel
Gdy pojawi się kaszel, zwłaszcza ten suchy warto sięgnąć po zioła. Przy kaszlu sprawdzą się podbiał, prawoślaz, anyż, koper włoski czy sosna.