- Olejek tymiankowy- zastosowanie w aromaterapii
Olejek tymiankowy
Ziele tymianku zawiera 0,5-2 % olejku, który jest pozyskiwany w procesie destylacji z parą wodną. Olejek tymiankowy jest produkowany głównie w Hiszpanii, ale także we Francji, Izraelu, Grecji.
Olejek tymiankowy- skład
Najważniejsze składniki olejku to pochodne fenolowe: tymol i karwakrol, które stanowią do 60% składu olejku. Ponadto olejek ten zawiera monoterpeny: p-cymen, α- pinen, β-pinen, α-terpinen, limonen, myrcen, alkoholoe terpenowe (linalol, borneol, α-terpineol, 1,8-cyneol) oraz ich estry.
Tymianek tymiankowi nierówny- czyli rodzaje olejku tymiankowego
Znanych jest 7 chemotypów tymianku, jednak tylko typ zawierający jako główny składnik tymol jest opisany w Farmakopei Europejskiej.
Podczas gdy olejek tymiankowy pozyskuje się głównie z tymianku pospolitego, można uzyskać olejek o podobnym działaniu i zapachu z macierzanki piaskowej ( T. serpyllum). Inną odmianą tego olejku jest czerwony olejek tymiankowy pozyskiwany z popularnej w Hiszpanii odmiany Thymus zygis. Olejek ten świetnie sprawdza się na urazy sportowe i podrażnienia skóry. Doskonałym olejkiem działającym na drogi oddechowe będzie olejek z tymianku cytrynowego (T. citriodorus).
Z tymianku wytwarza się dwa różne olejki:
- czerwony- otrzymywany jest z liści i kwiatów w wyniku destylacji z parą wodną, ma barwę czerwono -brunatną i silny korzenny zapach, jest znacznie silniejszy, przez co mocniej drażni skórę
- biały- otrzymywany jest z powtórnej destylacji olejku czerwonego, ma barwę jasno- żółtą oraz słodszy i bardziej delikatny zapach. Jest bardziej bezpieczny w użyciu niż olejek czerwony
Działanie olejku tymiakowego
- Olejek tymiankowy jest jednym z silniejszych olejków eterycznych, stąd też znalazł szerokie zastosowanie jako środek wspomagający leczenie jesiennych infekcji
- Wykazuje on działanie wiatropędne, przeciwutleniające, przeciwreumatyczne, przeciwskurczowe, antyseptyczne w obrębie jelit, płuc i układu moczowo- płciowego, a także ściągające, łagodzące bóle menstruacyjne, napotne i tonizujące
- Olejek tymiankowy wykazuje silne działanie bakterio- i grzybobójcze, dzięki zawartości tymolu. Ma udokumentowane działanie przeciwbakteryjne na bakterie Gram dodatnie i Gram ujemne. Wykazuje także działanie przeciwwirusowe Ponadto wykazuje działanie fungistyczne w stosunku do grzybów drożdżoidalnych, grzybów pleśniowych. Prawdopodobnie olejek tymiankowy działa także na pierwotniaki oraz wykazuje działanie przeciwrobacze (zwłaszcza przeciw tęgoryjcom)
- Olejek pozyskiwany z tymianku działa pobudzająco i stymulująco na system nerwowy, pomaga na zmęczenie umysłowe, załamania nerwowe i wszelkie objawy stresu oraz bóle głowy
- Olejek tymiankowy stosowany w formie inhalacji jest doskonałym środkiem na infekcje górnych dróg oddechowych, ponieważ działa odkażająco na drogi oddechowe. Ze względu ma działanie wykrztuśne jest szczególnie pomocny w przypadku napadowych ataków kaszlu. Zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach i ułatwia jego odkrztuszanie oraz łagodzi kaszel. Podczas stosowania wewnętrznego upłynnia wydzielinę oskrzeli i ułatwia jej wydzielanie, rozkurcza oskrzela i tchawicę wywierając efekt wykrztuśny. Dla zwiększenia efektu terapeutycznego olejek tymiankowy dodaje się do kąpieli, gdzie przenika przez skórę i potęguje działanie na drogi oddechowe
- Jest to olejek, który pobudza system odpornościowy wpływając na zwiększenie liczby leukocytów przy infekcjach
- Olejek z tymianku jest polecany w leczeniu różnych dolegliwości układu moczowo-płciowego, w tym zapalenia pęcherza i cewki moczowej
- Stosowany do masażu łagodzi objawy artretyzmu i reumatyzmu, działa kojąco na ból i zesztywnienie mięśni oraz stawów, zwłaszcza po wyczerpującym wysiłku fizycznym
- Olejek z tymianku wpływa korzystnie na krążenie pobudzając je i podnosząc ciśnienie
- Jest też skutecznym środkiem na wszawicę i świerzb, a także odstrasza owady
- Olejek tymiankowy łagodzi stany zapalne, działa rozkurczowo i przeciwzapalnie, a stosowany zewnętrznie działa przeciwbólowo i przeciwświądowo,
Z czym łączyć olejek tymiankowy:
Bergamotka, cytryna, rozmaryn, melisa, lawenda, majeranek, balsam peruwiański, sosna, eukaliptus, drzewo herbaciane
Zastosowanie olejku tymiankowego
- Na skórę (zawsze w rozcieńczeniu): w przypadku ropni, trądziku, siniaków, skaleczeń, zapalenia skóry, egzemy, na ukąszenia owadów, przeciw wszom i świerzbowcom. Ponadto przy cellulicie, artretyzmie, dnie, zapaleniu mięśni, otyłości, obrzękach, słabym krążeniu, reumatyzmie, urazach sportowych i skręceniach
- Do masażu: przy bólach głowy, przynosi także ulgę przy bezsenności, bólach mięśniowych
- W chorobach układu oddechowego przy astmie, zapaleniu oskrzeli, katarze, kaszlu, zapaleniu krtani, zapaleniu zatok, bólu gardła, zapaleniu migdałków. W formie inhalacji przy nieżytach gardła i krtani.
- Również do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych i infekcjach dziąseł
- Przy chorobach wirusowych, bólach głowy, bezsenności, osłabieniu nerwowym
- Rozcieńczony olejek tymiankowy stosuje się do przemywania ran
- Olejek tymiankowy stosuje się przy: niskim ciśnieniu, sztywności mięśni, na ukąszenia owadów, jako środek delikatnie uspokajający, przy zapaleniu stawów, przy depresji
- Olejek z Thymus vulgaris wchodzi w skład maści rozgrzewających, łagodzących dolegliwości reumatyczne. Bywa dodawany do kąpieli w bólach towarzyszących chorobom narządu ruchu
Ciekawostki: olejek tymiankowy znalazł zastosowanie w weterynarii w leczeniu koni. Stosuje się go w schorzeniach układu oddechowego koni.
Olejek tymiankowy w kosmetyce
Odpowiednio rozcieńczony olejek z tymianku jest szeroko stosowany jako składnik kosmetyków do cery tłustej z tendencją do trądziku. W przemyśle kosmetycznym olejek ten służy do produkcji mydeł, szamponów i płynów do kąpiel. Maksymalne stężeniu w kosmetykach wynosi do 0,8%.
Olejek z Thymus vulgaris- zastosowanie w przemyśle
Olejek tymiankowy jest szeroko stosowany w przemyśle farmaceutycznym w produkcji antybakteryjnych płynów do płukania jamy ustnej, past do zębów, pastylek na gardło oraz środków dezynfekujących. Wchodzi w skład kremów antyseptycznych, kropli na kaszel, syropów na kaszel. Ponieważ olejek działa drażniąco na skórę i powoduje jej przekrwienie jest on stosowany w maściach rozgrzewających na bóle reumatyczne, bóle stawów i mięśni oraz nerwobóli.
Olejek tymiankowy wykorzystywany jest do pozyskiwania tymolu, który również ma szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym.
Olejek tymiankowy jest stosowany jako konserwant do żywności, szczególnie przydatny do zachowania trwałości mięsa, zwłaszcza kurczaka. Jest także wykorzystywany w produkcji gum do żucia, lodów, słodyczy i likieru benedyktynów.
Używa się go do konserwowania okazów anatomicznych i zielarskich oraz do ochrony papieru przed butwieniem. Olejek tymiankowy zmieszany z alkoholem jest dobrym środkiem przeciwmolowym
PRZECIWWSKAZANIA
Olejek tymiankowy charakteryzuje się dużą toksycznością przy stosowaniu doustnym. Wówczas może powodować nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, drgawki, zatrzymanie akcji serca lub oddechu. Tymol zawarty w olejku tymiankowym jest bardzo silnym związkiem i może powodować biegunki, zawroty głowy, bóle głowy, nudności, wymioty, bóle mięśniowe, osłabienie, osłabiać czynność serca lub oddechu oraz obniżyć temperaturę ciała.
Olejek tymiankowy, szczególnie czerwony, ze względu na zawartość tymolu i karwakrolu może powodować podrażnienia błon śluzowych, podrażnienia skóry, a u osób wrażliwych może powodować uczulenie. Dlatego należy stosować nie rozcieńczonego olejku na skórę, ponieważ powoduje jej podrażnienia i zapalenie skóry. Zbyt duże stężenie olejku może ponadto powodować bóle głowy, zawroty głowy, w rzadkich przypadkach może także powodować drgawki lub śpiączkę.
Olejku tymiankowego nie należy stosować:
- U małych dzieci,
- Uosób chorych na padaczkę,
- U osób ze skłonnością do nadciśnienia,
- Należy go unikać w ciąży i trakcie karmienia piersią
Aromaterapia i inne terapie naturalne; Wydawnictwo Rea 2006, str. 48, 151-154
Braun L., Cohen M.; Herbs & Natural suplements an evidence- base guide 3th edition; Elsevier 2010, str. 890- 893
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 246 , 250
Brud W. S., Konopacka I.; Pachnąca apteka- tajemnice aromaterapii; Agencja Wydawnicza Comes, str. 84-85
Gumowska I.; Ziółka i my; Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1983, str. 120-124
Jurecka G., Filipiak P., Dąbska J., Mazurek- Chałabis A.; Olejki eteryczne w profilaktyce weterynaryjnej; w: „Wybrane właściwości roślin- najnowsze doniesienia”, Danielewska A., Masiąg K.; Wydawnictwo Naukowe Tygiel, Lublin 2019, str. 107-115
Kania M., Baraniak J., Grys A.; Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według świętej Hildegardy z Bingen, cz. II; Postępy fitoterapii 2/2014, str. 104-109
Kędzia A., Dera- Tomaszewska B., Ziółkowska- Klinkosz M., Kędzia A. W., Kochańska B., Gębska A.; Aktywność olejku tymiankowego (Oleum Thymi) wobec bakterii tlenowych; Postępy Fitoterapii 2/2012, str. 67- 71
Khan I. A., Abourashed E. A.; Leung’s encyclopedia of common natural ingridients used in food, drugs and cosmetics; Wiley 2010, str 594-598
Kowalczyk B.; Co się tyczy zapachów…. cz. 11; Panacea nr 1 (18), 2007, str. 25
Lamer- Zarawska E., Kowal- Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki roślinne; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012, str. 253- 254
Lawess J.; The encyclopedia of essential oils; Harper Thorsons, Great Britan, 1992r
Matławska I.; Farmakognozja; Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008, str. 330-332
Nartowska J.;Tymianek- leczy i smakuje; Panacea nr 2 (47), 2014 str. 5-7
Nowak G., Nawrot J.; Surowce roślinne i związki naturalne stosowane w chorobach układu oddechowego; Herba Polonica, Vol. 55, No. 4, 2009, str. 178-213
Olechnowicz- Stępień W., Lamer- Zarawska E.; Rośliny lecznicze stosowane u dzieci; PZWL, Warszawa, 1992, str. 45-47
Quave C. L.; Medicinal Plant Monographs; Cassandra L.Quave, 2013, str. 599- 610
Small E., Deutsch G.; Culinary herbs for short season gardeners; National Research Concuil of Canada& Ismant Associated INS, 2001, str. 166-169
Wyk B.-E., Wink M.; Rośliny lecznicze świata, ilustrowany przewodnik; MedPharm Polska 2008, str.323
