
Białko to główny składnik diety człowieka. Białka są podstawowymi strukturalnymi i funkcjonalnymi składnikami każdej komórki ciała. Są niezbędne do rozwoju i wytwarzania młodych organizmów. Organizm ludzki jest w stanie wyprodukować białko, ale nie w takiej ilości by pokryć całkowite zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy. Stąd też konieczność uzupełniania białka wraz z pokarmem.
W wyniku procesów trawiennych i wchłaniania organizm wybiera niezbędne białka. Dzięki temu można zwiększyć wartość odżywczą posiłków, łącząc różne źródła produktów białkowych.
Białko dostarcza do organizmu cenne aminokwasy, które biorą udział w katalizowaniu wielu reakcji enzymatycznych. Białka stanowią 75% masy tkanek miękkich ciała, a ich ilość w ciele dorosłego człowieka wynosi ok. 10-14 kg, przy czym co najmniej 300 g ulega wymianie w ciągu doby. Synteza nowych białek zachodzi zarówno z wykorzystaniem białek ustrojowych, jak i tych dostarczanych z pożywieniem.
Pod względem chemicznym białka zbudowane są z atomów węgla, tlenu, azotu, siarki i fosforu. Są to złożone związki azotowe, zbudowane z połączonych ze sobą cząsteczek aminokwasów.
Wyróżnia się białka proste (zbudowane tylko z aminokwasów) oraz białka złożone.
Ze względu na pochodzenie białka można podzielić na białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Z pośród białek roślinnych większą wartością odżywczą charakteryzują się białka nasion wszystkich roślin strączkowych, w tym soi i orzechów.
W posiłkach zazwyczaj dostarczana jest mieszanina aminokwasów, pochodzących z różnych źródeł białkowych.
Białko zawarte w żywności może być różnej jakości, która zależy od aminokwasów zawartych w produkcie. Z tego względu białka można podzielić na:
Zapotrzebowanie na białko zależne jest od wieku i stanu fizjologicznego organizmu. Przeciętnie zakłada się, że dorosły, zdrowy człowiek o prawidłowej masie ciała potrzebuje dziennie 0,9 g białka na 1 kg masy ciała.
Większe zapotrzebowanie na białko mają:
O zwiększonym zapotrzebowaniu na białko mówi się również w przypadku osób uprawiających sport.
Pełnowartościowe białko pochodzi z mięsa oraz ryb. Wartościowym źródłem białka będzie także nabiał. Ze źródeł roślinnych najlepszymi źródłami białka są suche nasiona roślin strączkowych. Spore jego ilości znajdziemy również w kaszach i orzechach.
Niedobór białka może być wynikiem nie tylko jego braku lub niedostatecznej podaży w pożywieniu, ale także jego nieprawidłowego wchłaniania i przyswajania (np. w przebiegu chorób wątroby, nerek, przewlekłych biegunek).W krajach rozwiniętych bardzo rzadko obserwuje się niedobory białka w diecie. W przypadku niedoborów białka w pożywieniu obserwuje się zahamowanie wielu procesów przemian metabolicznych lub ich zaburzenie, niedokrwistość, zanik odporności, zanik tkanki mięśniowej, zmiany degeneracyjne w narządach, ogólne osłabienie, apatię i zanik sprawności. Daleko posunięte niedożywienie białkowe powoduje kwashiorkor i wciąż jest obserwowane w krajach Dalekiego Wschodu, Afryce i Ameryce Łacińskiej. Kwashiorkor charakteryzuje się zahamowaniem wzrostu i dojrzewania, brakiem łaknienia, zmianami skórnymi i uszkodzeniami wątroby.
Nadmiar białka w diecie też nie jest wskazany ze względu na konieczność wydalania azotu z organizmu. Azot, który nie zostanie wykorzystany do budowy białek, przetwarzany jest w mocznik i amoniak, który obciąża nerki i wątrobę, odpowiedzialne za jego neutralizację i wydalenie. Zwiększone przyjmowanie białek skutkuje przyspieszoną filtracją i wydalaniem składników mineralnych, w tym wapnia, co może przyczyniać się do powstawania osteoporozy. Zwiększa się także ryzyko kamicy nerkowej – choroby związanej z odkładaniem się złogów składników moczu w przewodzie moczowym.
Bilek, A. Pasternakiwicz, J. Typek; Dietetyka wybrane zagadnienia; Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014, str. 15
Jarosz; Normy żywienia dla populacji Polski; IŻŻ 2017, str. 40-55
https://portal.abczdrowie.pl/produkty-bogate-w-bialko (22.06.2019)
https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/69819,bialka (22.06.2019)
Niezwykle aromatyczna i smaczna nalewka z owoców dzikiej róży.
Jabłka to najpopularniejsze owoce na świecie. Warto je włączyć do codziennej diety, ponieważ korzystnie wpływają na zdrowie. Poznaj 10 powodów dla których warto jeść jabłka.
Pestki dyni to źródło magnezu, fosforu, manganu oraz cynku oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Łatwo przyswajalny cynk obecny w pestkach dyni korzystnie wpływa na płodność oraz zwiększa sprawność seksualną. Od wieków pestki dyni są stosowane w kuracjach odrobaczających…
Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych.
#zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.