- Dzika róża- właściwości i zastosowanie
Dzika róża to roślina powszechnie występująca w naszym kraju. Zarówno owoce jak i płatki kwiatów mają zastosowane w kuchni oraz ziołolecznictwie. Dzika róża jest szczególnie ceniona jako źródło dobrze przyswajanej witaminy C. Owoce róży zawierają jej znaczenie więcej niż cytryny czy owoce czarnej porzeczki. Zatem przetwory z dzikiej róży to doskonałe źródło witamin i mikroelementów.
Dzika róża- systematyka
Klasa: Różowate
Rząd: Różowce
Rodzina: Różowate
Rodzaj: Róża
Nazewnictwo
Łacińska: Rosa canina
Angielska: Rose, Dog Rose
Niemiecka: Rose, Hund Rose
Polskie nazwy: róża polna, pospolita, cierniowa, głogowa; głóg polny, szypszynka, nieszpułki, pisa róża, baźka, bobidupka, babia dupa, babicha.
Nazwa canina oznacza psią, co odnosi się do faktu, że kiedyś korzeń róży był lekiem na wściekliznę.
Róża- odmiany
Na świecie znanych jest 1400 gatunków i odmian róż. Na terenie Polski występuje ok. 20 gatunków róży różniących się barwą kwiatów oraz kształtem owoców. Oprócz dzikiej róży w Polsce najczęściej można spotkać różę pomarszczoną (Rosa rugosa).
Do celów leczniczych poza dziką różą wykorzystuje się także: różę francuską (R. gallica), różę stulistną (R. centifolia), różę pomarszczoną (R. rugosa), różę girlandową (R. cinnamomea).
Dzika róża- występowanie
Róża rośnie dziko na półkuli północnej w strefie umiarkowanej i ciepłej. Pochodzi z rejonów Azji Środkowej i Południowo-Zachodniej, skąd rozprzestrzeniła się do Afryki Północnej i dalej do Europy. Można ją spotkać także w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce różę dziką można spotkać na obrzeżach lasów, leśnych przydrożach oraz słonecznych polanach. Rośnie na polach, łąkach, nieużytkach, często sadzona w parkach jako krzew ozdobny oraz jako element żywopłotu.
Dzika róża- surowiec
Surowcem leczniczym są w zasadzie wszystkie części rośliny, od nasion poprzez liście, płatki kwiatów, owoce, aż po korzeń. Największą aktywność przeciwutleniającą posiada sok z owoców róży, następnie wyciąg, a na samym końcu syrop z płatków i owoców.
Dzika róża- trochę historii
Róża znana jest i ceniona od tysięcy lat. Początkowo jej owoce stanowiły pożywienie ludności.
W starożytności w Babilonii i Persji róża była poświęcona bogini miłości. To właśnie z tych terenów róża dotarła do Azji Mniejszej, a następnie do Egiptu i Rzymu. Znali ją Hipokrates i Teofrast. Dioskurydes polecał wydrążone owoce róży jako środek przy niedożywieniu. Z kolei płatki róży gotowane w winie miały stanowić lek na nieżyt żołądka. Ze świeżych płatków róż robiono okłady w chorobach oczu i skóry.
W antycznym Rzymie poduszki wypełniano płatkami róży, aby osoba śpiąca na takiej poduszce miała spokojny i słodki sen. Płatki kwiatów stosowano jako popularne dodatki do perfum czy kąpieli.
Średniowiecze nazywało różę królową kwiatów, a jej piękno opiewali poeci i pieśniarze. Wchodziła w skład tzw. rosee- czyli ulubionej potrawy tamtej epoki uzyskiwanej z kapłona, migdałów, szafranu, cukru oraz płatków dzikiej róży.
W Polsce roślina znana jest od czasów średniowiecza. Syreniusz polecał różę jako lek przy krwiopluciu, krwawych wymiotach, czerwonce i kamicy nerkowej.
Nie dzika- oswojona
Jak stara dobra żona
Kiedy jest bardzo źle
Da witaminę Ce
(ks. J. Twardowski, Zielnik)
Dzika róża u Świętej Hildegardy
Święta Hildegarda zaleca stosowanie róży w postaci maści i środków leczniczych. Na wrzody zaleca przykładanie liście róży, które mają wyciągnąć z nich śluz.
W opisach świętej Hildegardy o róży można przeczytać: „jest zimna, a chłód jej nie jest bez pożytku pewnego”. Święta zalecała przykładanie płatków róży zebranych o poranku na załzawione i zamglone oczy oraz na wrzody na ciele. Róża z szałwią roztarta na proszek ma wg świętej wyciągać gniew.
Dzika róża- zastosowanie
- Dzika róża jest rośliną miododajną, stanowi pokarm dla pszczół
- Odwary z róży są stosowane w leczeniu zwierząt przy biegunkach i jako środek hamujący krwawienia
- Olejek z dzikiej róży jest szeroko wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym
- Olej z nasion jest stosowany w przemyśle kosmetycznym jako dodatek do kremów, mydeł, perfum oraz pudrów
- Olejek ma szerokie zastosowanie w aromaterapii
- Olejek różany stosuje się jako dodatek poprawiający smak i zapach leków
Dzika róża- wartość odżywcza
Naukowcy wyszczególnili ponad 130 związków zawartych w dzikiej róży, które dobroczynnie wpływają na organizm. Owoce dzikiej róży są uważane za jedno z bogatszych źródeł witaminy C (kwas askorbinowy i dehydroaskorbinowy). Szacuje się, że zawierają jej nawet 30 razy więcej niż cytryny czy 10 razy więcej niż czarna porzeczka. Już 1-3 owoce tej rośliny są w stanie pokryć dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę. Jednak zawartość kwasu askorbinowego może być różna w zależności od czasu zbioru czy suszenia.
Owoce róży to także źródło flawonoidów, kwasów organicznych, pektyn. Dzika róża zawiera także niewielkie ilości olejku eterycznego i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Niedawno w owocach znaleziono także substancję o nazwie galaktolipid (GOPO), która może mieć korzystny wpływ na zdrowie. Piękny kolor owoców jest związany z obecnością karotenoidów i antocyjanów. Ponadto dzika róża zawiera minerały: wapń, magnez, żelazo, potas, fosfor, siarka, mangan, sód.
W kwiatach znajdziemy olejki eteryczne, flawonoidy, antocyjany. Z kolei liście są bogate w witaminę C.
DZIKA RÓŻA DZIAŁANIE LECZNICZE
Dziką różę stosuje się przy nieżytach przewodu pokarmowego oraz biegunkach, z kolei kwiaty róży pomagają przy niestrawności. Napary z tej rośliny wspomagają pracę wątroby dzięki wzmożeniu wydzielania żółci, dlatego przetwory z róży znalazły zastosowanie w leczeniu choroby wrzodowej żołądka, dwunastnicy czy kamicy żółciowej.
Od wieków w medycynie ludowej róża była wykorzystywana w leczeniu nadciśnienia i chorób serca. Flawonoidy zawarte w dzikiej róży rozszerzają naczynia krwionośne oraz obniżają poziom złego cholesterolu. Witamina C, która wpływa na produkcję kolagenu, zwiększa elastyczność i mechaniczną odporność ścianek naczyń krwionośnych, dlatego jest polecana w przypadkach nadmiernej łamliwości naczyń i skłonności do krwawień. Róża bierze również udział w krzepnięciu krwi.
Preparaty z dzikiej róży wspomagają leczenie chorób dróg moczowych: infekcji, krwiomoczu, kamicy nerkowej.
Kwiaty dzikiej róży łagodzą infekcje gardła, a preparaty z owoców i kwiatów są także zalecane przy zapaleniu płuc. Zarówno owoce jak i płatki kwiatów znalazły zastosowanie w leczeniu chorób zakaźnych oraz alergii.
Kwiaty oraz liście róży są wykorzystywane do zabliźniania ran oraz likwidują stany zapalne skóry.
Dzika róża- działanie niepożądane
Dotychczas nie stwierdzono niepożądanych działań spowodowanych spożyciem preparatów z dzikiej róży.
Dzika róża- przeciwwskazania
Jedyne środki ostrożności muszą zachować osoby przyjmujące koagulanty, ponieważ przy zwiększonej ilości przyjmowanej witaminy C może dojść do niepożądanej interakcji, której skutkiem może być niekontrolowane krwawienie.
Owoców róży nie należy przyjmować przy kamicy szczawiowej, ostrożnie należy ją dawkować przy zwiększonej krzepliwości krwi i skłonności do zakrzepów.
Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury; Reader’s Digest; Warszawa 2003, str., str. 187
Ballaun M.; Domowe kuracje od A do Z cz. 2; Wyd. „JOT” Jolanta Orłowska, Kielce 2017, str. 44-48
Głowniak K., Skalicka- Woźniak K., Widelski J.; Oswajanie dzikiej róży…; Panacea Nr 4(37), październik – grudzień 2011, str. 22-24
Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski 2005, str. 95, 250-252
Grys A..; Dzika róża (Rosa canina L.) – chemizm i zastosowanie w lecznictwie; Postępy Fitoterapii 4/2009, str. 245-247
Halarewicz A.; Atlas ziół- kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących; Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2015, str. 148-149
Łuczaj Ł.; Dzikie rośliny jadalne Polski- przewodnik survivalowy; Wyd. Chemigrafia 2004r., str.186-188
Mazik M.; Zioła w ogródku- uprawa i pielęgnacja; Wyd. Dragon Sp. z o.o., Bielsko Biała 2016, str. 46
Osińska W.; Róża dzika, lecz oswojona…; Panacea Nr 4 (9), październik 2004, str. 10-13
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 228-231
Poprzęcki W.; Ziołolecznictwo; Wyd. Spar 1989, str. 28, 51-52
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Wyd. Mateusz E. Senderski; Podkowa Leśna 2016; str. 539-542
Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 150-152
Radosz A., Klasik- Ciszewska S., Duda- Grychtoł K.; Kosmetyczne i lecznicze zastosowanie roślin ozdobnych; Med. Rodz. 2018; 21 (1A), str. 65-71
Trafalska E.; Jak wzmocnić organizm? ; Panacea nr 1 (65) styczeń- marzec 2019, str.7-9
Tyszyńska- Kownacka D., Starek T., Zioła w polskim domu, wyd. Watra, Warszawa 1988, str. 182-184
Wielka księga ziół, Reader’s Digest, Warszawa 2009
- Podobne artykuły
Jakie zioła zbierać we wrześniu
Wrzesień w kalendarzu, więc nastał czas, aby zrobić zapasy cennych ziół i owoców, które mogą się bardzo przydać zimą. Zobacz jakie zioła zbiera się we wrześniu
