Rząd: Jaskrowce
Rodzina: Jaskrowate
Rodzaj: Czarnuszka
Łacińska: Nigella Sativa
Angielska: Black cumin
Niemiecka: Schwarzkümmel
Polskie nazwy: czarnuszka ogrodowa, czarny kmin, czarnuszka egipska, czarnucha, kąkolnica, kolendra siewna, czarna kolendra, panna w zieleni, nigella
Nazwa rośliny pochodzi od łac. Niger- czarny i sativa- uprawna.
Na Bliskim Wschodzie wierzy się, że żucie 10 ziarenek czarnuszki dziennie zapobiega wszelkim chorobom.
Czarnuszka siewna pochodzi z Azji Mniejszej i Europy Południowo-Wschodniej. Występuje dziko w południowej Europie, północnej Afryce, Azji Mniejszej i w niektórych krajach azjatyckich. Jest rośliną uprawną w wielu krajach.W Polsce występuje w uprawie, czasami dziczejąca.
Rodzaj czarnuszka obejmuje około 20 gatunków, spośród których najbardziej znane są trzy gatunki: czarnuszka damasceńska, czarnuszka polna i czarnuszka siewna.
Surowcem lekarskim i przyprawowym są nasiona czarnuszki siewnej. Z nasion pozyskuje się olej, który również ma zastosowanie w lecznictwie.
Czarnuszka była znana w starożytnej Asyrii oraz w Babilonii, gdzie była określana mianem czarnego kminku. Walory czarnuszki doceniono w starożytnym Egipcie, gdzie olej z nasion tej rośliny był lekiem na wszystko prócz śmierci. Również muzułmanie uważali czarnuszkę za lek na wszelkie schorzenia. Prawdopodobnie to o czarnuszce siewnej jest mowa w księdze Izajasza w Starym Testamencie, wzmiankę o roślinie znajdziemy również w przypowieści o siewcy.
Egipski faraon Tutenchamon podobno nie rozstawał się z olejem z czarnuszki, ponieważ wierzył, że ma on cudowne właściwości i pomoże zwalczyć wszystkie dolegliwości. Również Kleopatra i Nefretete ceniły olej z tej rośliny jako doskonały środek do zakrycia niedoskonałości urody.
Czarnuszkę wymieniali Hipokrates, Dioskurides i Pliniusz Starszy jako środek leczniczy w chorobach przewodu pokarmowego i lek mlekopędny. Nasiona czarnuszki miały być pomocne przy bólach głowy i zębów. Z dzieła Dioskuridesa możemy się dowiedzieć, że Grecy stosowali czarnuszkę jako przyprawę do aromatyzowania chleba. Z kolei Pliniusz Starszy widział w nasionach zmieszanych z octem zbawienny lek na ukąszenia jadowitych gadów.
Nasiona czarnuszki były istotnym składnikiem plastrów, maści lub odwarów stosowanych w leczeniu żółtaczki, robaczycy jelit, bólów zębów. Przypuszcza się, że w starożytności czarnuszka była elementem taniego kosmetyku stosowanego do usuwania piegów, śladów trądu czy opuchlin.
W średniowiecznym dokumencie Ludwika Pobożnego czarnuszka, występująca pod nazwą git, była zalecana do upraw na terenie ogrodów królewskich jako świetna przyprawa. W tym okresie często też była nazywana „czarną kolendrą”.
W Polsce w okresie odrodzenia czarnuszka była powszechnie uprawiana, o czym wiemy z dzieł Macieja z Urzędowa czy Syreniusza. W późniejszym czasie pisał o niej ksiądz Kluk. Wszyscy wymienieni autorzy zalecali nasiona czarnuszki jako doskonały dodatek do chleba.
Biedna ludność wykorzystywała czarnuszkę jako zamiennik drogich przypraw ze wschodu.
W XVIII wieku w aptekach sprzedawano syrop czarnuszkowy, powidła oraz olejek z czarnuszki.
Na ziemiach wschodnich nasiona z czarnuszki podawano z kwasem ogórkowym lub buraczanym jako środek przeciwrobaczy. Czarnuszka była używana na „humorów rozrzedzenie i wiatrów pędzenie”.
Czarnuszka jest stosowana w tradycyjnej medycynie Indii, Europy i krajów arabskich.
W medycynie arabskiej i islamskiej roślina jest popularnym lekiem na wiele schorzeń. Nasiona czarnuszki wykorzystuje się jako środek w leczeniu rozstroju żołądka i kolek. Czarnuszka jest uważana za skuteczny środek pomocny w leczeniu skurczów, astmy, bólów głowy i zakażeń pasożytami wewnętrznymi.
Nasiona czarnuszki zawierają dużo kwasów tłuszczowych (linolowy, alfa-linolenowy, eikozadienowy, palmitynowy, oleinowy, laurynowy, mirystynowy, arachidowy), olejek eteryczny, alkaloidy, saponiny, gorczyce i garbiki. Czarne nasiona kąkolnicy to także źródło cennych aminokwasów, witamin i soli mineralnych, w tym cynk i selen
Bielmo nasion jest bogate w białka i aminokwasy, szczególnie w walinę.
Olej z nasion czarnuszki jest bogaty w acetylowe sterole. Zawiera dużą ilość isofucosterolu.
Ciekawostka: Nasiona zawierają melantynę, która jest trująca dla ryb.
Nasiona czarnuszki:
Związki zawarte w olejkach lotnych są toksyczne i mogą powodować paraliż, dlatego nie należy stosować tej przyprawy w nadmiarze.
W okresie ciąży i karmienia piersią należy skontaktować się z lekarzem. Czarnuszki nie należy podawać dzieciom do pierwszego roku życia.
Nasiona czarnuszki zalać ciepłą wodą. Doprowadzić do wrzenia i zostawić pod przykryciem na 10 minut. Napój przyjmuje się po kieliszku 3 razy dziennie. Wpływa korzystnie na ogólną przemianę materii, reguluje funkcje trawienne, usprawnia czynność wątroby, zapobiega wzdęciom
Literatura
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.