- Kasztanowiec zwyczajny- właściwości
Nazewnictwo
Łacińska: Aesculus hippocastanum
Angielska: Horse chesnut
Niemiecka: Rosskastanie
Polskie nazwy: Kasztanowiec biały, koński, gorzki
Słowo Aesculuc w języku łacińskim oznacza dąb o owocach jadalnych, z kolei hippocastanum to koński kasztan. Z języka greckiego hippos to koń, a kasteneion– orzech z Kastanii leżącej w Azji Mniejszej.
Kasztanowiec zwyczajny- występowanie
Kasztanowiec pochodzi z półwyspu Bałkańskiego i Azji Mniejszej, powszechnie uprawiany w Europie jako roślina ozdobna.
Kasztanowiec- odmiany
Znanych jest kilka form i odmian kasztanowca, które mogą się różnić kolorem kwiatów (białe, żółte, czerwone) i kształtem liści.
Kasztanowiec zwyczajny- surowiec
W lecznictwie stosuje się niedojrzałe owoce (Hippocastani fructus immatrurus), dojrzałe owoce- nasion kasztanowca (Hippocastani semen), korę (Hippocastani cortex), liście (Hippocastani folium) oraz białe kwiaty kasztanowca (Hippocastani flos).
Z surowców zielarskich izoluje się substancje czynne: escynę z nasion oraz eskulinę z kory.
Kasztanowiec zwyczajny- kilka faktów z historii
W XVI wieku włoski lekarz i botanik Pietro Andrea Mattioli sprowadził roślinę do Włoch i odkrył jej właściwości ściągające oraz korzystny wpływ na układ krążenia. Sporządził też pierwszy opis kasztanowca na podstawie gałązki, którą otrzymał od posła carskiego w Stambule. Pierwsze kasztany były posadzone w Austrii w 1576 r., później w 1612 dotarły do Anglii, a w 1657 do Włoszech. W Polsce kasztanowiec pojawił się za panowania Stefana Batorego, który kazał posadzić kasztany w ogrodzie w Łobzowie pod Krakowem. Car Rosji Piotr I własnoręcznie posadził kasztanowce w zdobytej przez carską Rosję Rydze.
Kasztanowiec zwyczajny- składniki odżywcze
Nasiona swoje działanie zawdzięczają zawartości escyny i flawonoidów. Znaczną część nasion kasztanowca stanowi skrobia (nawet do 60%). Ponadto w nasionach występują: taniny, glikozydy kumarynowe czy sterole. Dostarczają również witamin, C, K, D oraz witamin z grupy B. Są także źródłem minerałów: magnezu, wapnia, miedzi, siarki, manganu, chloru i siarki.
Olej uzyskany z nasion zawiera kwasy tłuszczowe: oleinowy, linolenowy, linolowy oraz frakcję niezmydlającą się.
Kora i pąki kasztanowca to źródło żywic, tanin katechinowych, alantoiny i escyny.
Kwiaty kasztanowca zawierają również escynę oraz flawonoidy, kumaryny, kwas chlorogenowy, garbniki.
Kora z drzewa kasztanowca dostarcza związki kumarynowe takie jak: esculina, fraksyna, eskuletyna, skopoletyna. Ponadto jest źródłem flawonoidów, garbników, trójterpenów i saponin.
KASZTANOWIEC ZWYCZANY- DZIAŁANIE LECZNICZE
Wyciągi z kasztanowca stosuje się głównie jako środek roślinny przy zakrzepach i zastoinach żylnych, zwłaszcza w zakrzepowym zapaleniu żył, owrzodzeniach żylakowatych, w chorobie guzków krwawniczych oraz w zapaleniu ścięgien. Również w obrzękach wywołanych urazami mechanicznymi i zwichnięciami, w stanach zapalnych skóry i tkanki podskórnej, obrzękach głośni, płuc, a nawet mózgu.
Ponadto:
- Escyna zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych krwi, zwęża naczynia krwionośne
- Wyciągi z kasztanowca działają przeciwskurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego
- Wykazują działanie przeciwzapalnie, regulują prawidłowy rozwój flory bakteryjnej
- Stosuje się je jako pomoc przy nieżycie żołądka i jelit, mało nasilonej biegunce, utracie łaknienia i stanach skurczowych jelit
- Escyna wykazuje działanie działanie przeciwwrzodowe, przeciwwymiotne
- Związek ten hamuje proces rozkładu kwasu hialuronowego.
- Eskulina i eskuletyna poprawiają drenaż limfatyczny, zmniejszając obrzęk i działają przeciwzapalnie
- Preparaty z liści kasztanowca w przeciwieństwie do nasion poprawiają krzepliwość krwi
- Wyciągi z kasztanowca wykazują właściwości przeciwobrzękowe w obrębie skóry, tkanki podskórnej
- Eskulina wykazuje działanie światłoochronne i ma zastosowanie w preparatach z filtrem UV
- Kasztanowiec wykazuje działanie przeciwzapalne oraz jest skuteczny przy puchlinie wodnej i obrzękach
- Wyciągi z kory kasztanowca działają ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie i przeciwbakteryjnie
Kasztanowiec zwyczajny- działanie niepożądane
- Wysokie dawki escyny mogą powodować stany zapalne
- Pyłek kasztanowca może powodować alergię
- Esklina nawet po podaniu doustnym opóźnia agregację krwi
- Preparaty z kasztanowca przyjmowane w nadmiarze mogą powodować krwawienia, nudności, wymioty, zaburzenia koordynacji
- Spożycie kilku nasion może spowodować zatrucie
Kasztanowiec zwyczajny- przeciwwskazania
- Ostra niewydolność nerek
- Ciąża i laktacja
- Osoby uczulone na latex nie powinny przyjmować kasztanowca, ponieważ może wystąpić u nich reakcja krzyżowa
- Cukrzyca, celiakia, choroby jelit, wątroby, nerek
- Małe dzieci
- Escyny nie należy stosować przy niedokrwistości hemolitycznej,
- Stan zapalny skóry,
- Zakrzepowe zapalenie żylne, stwardnienie tkanki podskórnej, ostry ból, owrzodzenie, nagły obrzęk kończyn,
- Niewydolność serca, niewydolność nerek- należy skonsultować się z lekarzem
Arnal- Schnebelen B., Goetz P., Paris M.; Lecznicze dary natury, 200 uzdrawiających ziół; Reader’s Digest; Warszawa 2003, str. 43
Cornara L., Bottini- Massa E.; Herbal Principles in cosmetics, properties and mechanisms of action; CRC Press 2010, str. 200
Dłużewski S.; Kasztanowiec; Panacea nr 4 (5), 2003, str. 30
Górnicka J.; Leki z ogrodu; AWM, Warszawa 2012, str. 18, 38-39
Griffith W.; Witaminy, minerały i pierwiastki śladowe; Agencja Elispa, Warszawa 1994, str. 332
Kasztanowiec zwyczajny, nasienie (Aesculus hippocastanum L., semen); Monografie roślin leczniczych, Panacea nr 3-4 (60-61), 2017, str. 20-22
Kossak S.; O ziołach i zwierzętach; Marginesy, 2017
Krześniak L. M.; Apteczka ziołowa; Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1986, str.100-103
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo – poradnik dla lekarzy; PZWL, Warszawa 1982, str. 49
Piaskowska M.; Kasztan zwyczajny; Panacea nr 4 (5), 2003, str. 12-14
Starý F., Jirásek V.; Rośliny Lecznicze; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976r., str 56
Wielka księga ziół, Reader’s Digest, str. 196,226, 227
Wojan K.; Wybrane wiadomości z etnobotaniki i etnofarmacji. Karty z dziejów lecznictwa naturalnego.; Studia Rossica Gedanensia, 4/2017, 435–482; DOI
- Podobne artykuły
Pietruszka zwyczajna- łac. Petroselinum crispum
Zarówno owoce, jak i korzeń pietruszki są surowcem zielarskim, gdyż roślina ta ma działanie moczopędne, wiatropędne, rozkurczowe, antyseptyczne…
Aloes drzewiasty- (łac. Aloe arborescens)
Aloes drzewiasty to roślina należąca do sukulentów. Z liści aloesu pozyskuje się alonę, która ma zastosowanie jako środek przeczyszczajacy
Mięta pieprzowa- łac. Mentha piperita
Mięta to bogate źródło witamin i minerałów. Poznaj właściwości lecznicze, zastosowanie i przeciwwskazania jakie ma mięta pieprzowa.
