Systematyka
Rodzina: Astrowate
Rodzaj: Bylica
Gatunek: Bylica piołun
Nazwy
Łacińska: Artemisia absinthium
Angielska: Common wormwood
Niemiecka:Wermut, Magenkraut
Polskie nazwy:piołun, piołunek, pioli polny, bilica piołun, psia ruta, absynt, wermut
Nazwa rodzaju Artemisia pochodzi od greckiej bogini Artemidy. Polska nazwa tej rośliny wywodzi się od prasłowiańskiego słowa „pioły”, które oznacza gorycz- w nawiązaniu do gorzkiego smaku zioła.
Nazwa gatunkowa pochodzi od greckiego słowa „apsinthion”- co oznacza nie zdatny do picia.
Występowanie
Bylica piołun pochodzi z suchych terenów Euroazji. Rozpowszechniona w strefie umiarkowanej Europy i Afryki Północnej, zawleczona do obu Ameryki Nowej Zelandii.
W Polsce jest to roślina pospolita, rosnąca na polach i nieużytkach. Najlepiej rośnie na glebach suchych, skalanych zboczach i pustkowiach.Coraz częściej występuje w uprawie.
Odmiany
Znanych jest około 400 gatunków bylic rosnących głównie na półkuli północnej.Oprócz bylicy piołun w naszym kraju można spotkać jeszcze 6 gatunków z rodziny Artemisia.
Surowiec
Absinthii herba jest surowcem farmakopealnym, znajdującym się w wielu farmakopeach.
W ziołolecznictwie wykorzystuje się części nadziemne piołunu- liście i kwiaty. Do celów leczniczych wykorzystuje się najczęściej przyziemne liście wyrosłe w pierwszym roku wegetacji rośliny.
Zastosowanie w kuchni
Piołun można wykorzystać w kuchni jako przyprawę, wówczas wykorzystuje się drobno pokrojone ziele lub same listki. Jednak ze względu na bardzo gorzki smak piołun stosuje się rzadko w kuchni i raczej w minimalnych ilościach.
Suszone, pokruszone liście piołunu można w małych ilościach dodawać do tłustych pieczonych mięs, zwłaszcza kaczki, gęsi lub baraniny. To także dobry dodatek do omletów czy naleśników. Świeże listki wkłada się czasem do ziołowych koktajli.
Od setek lat piołun był stosowany do produkcji wermutów, likierów i absyntu. W dawnej Bawarii piołun dodawano do piwa, często stosując go jako zamiennik chmielu. Dziś piołunem aromatyzuje się gorzkie wódki żołądkowe, likiery oraz alkoholowe lub bezalkoholowe wermuty.
Historia
Piołun jest rośliną biblijną., jest rośliną leczniczą, która była znana w starożytnym Babilonie i Asyrii, a prawdopodobnie także w Palestynie. Bylica piołun była wykorzystywana również w starożytnym Egipcie, o czym świadczy wzmianka o nim w słynnym papirusie Ebersa.
W Antycznym Rzymie piołun był dodawany do specjalnego napoju przeznaczonego dla zwycięzców. Pliniusz Stary zaleca wkładanie ziela pod poduszkę dla przywrócenia mocnego snu, zalecał także piołun jako środek na wszelkiego rodzaju robaki żołądkowo- jelitowe, ale także by odpędzić mole, pchły, wszy i inne robactwo.
Avicenna wymieniał bylicę jako środek żółciopędny, moczopędny i przeciwgorączkowy.Zioło to także miało regulować miesiączkowanie. Ten arabski lekarz zalecał piołunem jako środek przeciwrobaczy oraz przy zatruciu grzybami i przeciw obrzękom.
Święta Hildegarda określiła piołun mianem leku na wszystkie dolegliwości. Wg Świętej piołun ogrzewa żołądek, oczyszcza jelita umożliwiając dobre trawienie. Hildegarda zaleca piołunówkę na dolegliwości związane z menopauzą. Z kolei sok wiosenny z absyntu Święta zaleca jako środek przeciw zwapnieniu żył.
Paracelsus za starożytnymi traktował ziele piołunu jako środek przeciwrobaczy, działający na dolegliwości żołądkowe. Sądził także, że piołun można stosować profilaktycznie przeciw chorobie morskiej.
O piołunie pisał Syreniusz, który zalecał stosowanie rośliny przy problemach żołądkowych, żółciowych oraz jako środek moczopędny.
W XIX wieku w kręgu cyganerii francuskiej bardzo modne było picie alkoholu na bazie piołunu- absyntu. Jednak po wielu ekscesach związanych ze spożyciem trunku oraz podejrzeniach o szkodliwe działanie tujonu, głównego składnika piołunu, w kilku krajach zabroniono produkcji tego trunku według starych receptur.
Składniki mineralne
Związkami aktywnymi odpowiedzialnymi za działanie piołunu są gorycze, do których zaliczamy absyntynę. Ilość goryczy zależy od stadium rozwoju rośliny. Najwięcej goryczy i olejku znajduje się w zielu tuż przed kwitnieniem. Oprócz goryczy w zielu piołunu można znaleźć flawonoidy, olejek eteryczny, związki kumarynowe, karotenoidy, kwasy organiczne.
DZIAŁANIE LECZNICZE
Działanie niepożądane
Duże dawki piołunu mogą powodować zwiększenie się ślinienia, przekrwienie błon śluzowych oraz wnętrzności miednicy. W większych dawkach wyciągi podawane z określoną częstotliwością mogą powodować zawroty głowy, przekrwienia narządów wewnętrznych, zwiększoną agresywność, a nawet kurcze epileptyczne. U kobiet mogą wystąpić także krwawienia maciczne, które mogą spowodować poronienia.
Gorzki smak piołunu przechodzi do mleka matki i może oddziaływać na karmione dziecko.
Pyłki roślin astrowatych, do których należy piołun w czasie kwitnienia coraz częściej powodują alergię, która objawia się nieżytem nosa, zapaleniem spojówki, astmy pyłkowej. Przy kontakcie ze skórą mogą pojawić się zaczerwienia skóry.
Przeciwwskazania
Napar na silne bóle głowy o charakterze żołądkowym
Ziele piołunu zalać szklanką wrzątku i po chwili odcedzić. Pić co godzinę po małym łyku przez cały dzień. Kuracja trwa przez 3-5 tygodni. Napar pić po 1 łyżce 30 minut przed posiłkiem jako środek pobudzający trawienie oraz wzmacniający. Można także przyjmować 1 łyżkę co 2 godziny przez cały tydzień przed posiłkami dla poprawy trawienia oraz lepszego przyswajania pokarmów.
Napar można także stosować do wykonania lewatyw w przypadku owsików lub do obmywań przy świerzbie i wszach.
Literatura:
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.