Co to jest żywność funkcjonalna?

Do tradycyjnej żywności funkcjonalnej zalicza się większość owoców i warzyw, zboża, zioła, przyprawy, oleje, nasiona i napoje takie jak kawa i herbata. Ale czym tak naprawdę jest żywność funkcjonalna?

Żywność funkcjonalną jako pierwsi opracowali Japończycy w latach 80-tych XX w. definiując ją jako produkty spożywcze o określonym przeznaczeniu zdrowotnym. To właśnie Japończycy zapoczątkowali badania nad tego typu żywnością oraz wprowadzili ją na rynek. Z czasem idea żywności funkcjonalnej dotarła do USA, Kanady i Europy, gdzie bardzo szybko zyskała duże zainteresowanie. Jednak jak na razie nie ma jednolitej i ogólnoświatowej definicji żywności funkcjonalnej.

Wg. Funcional Food and Science in Europe żywność można nazwać funkcjonalną jeżeli poza efektem odżywczym wykazuje ona udowodniony wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu. Wpływ ten polega na poprawie stanu zdrowia i samopoczucia, a także na zmniejszeniu ryzyka chorób. Zakłada się, że żywność funkcjonalna powinna być spożywana w takich ilościach i formach jak tradycyjna żywność, stąd też nie może występować w postaci pigułek lub kapsułek.

Żywność funkcjonalną mogą stanowić produkty naturalne, bogate w jakiś szczególny składnik lub może to być żywność, która celowo została zmodyfikowana technologicznie w celu zapewnienia określonych potrzeb organizmu. Żywność taką wzbogaca się w różne substancje bioaktywne lub ich kompozycje. Aby uzyskać produkt funkcjonalny można także usunąć niepożądane substancje z produktu lub dokonać ich zamiany w celu uzyskania poprawy dostępności i przyswajalności składników odżywczych.

Składniki biologicznie aktywne, które sprawiają, że żywność funkcjonalna korzystnie wpływa na zdrowie to m. in. błonnik, oligosacharydy, bakterie kwasu mlekowego, witaminy, mikro i makroelementy, antyutleniacze, białka, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, fitozwiązki.

JAKIE WŁAŚCIWOŚCI POWINNA WYKAZYWAĆ ŻYWNOŚĆ FUNKCJONALNA

Według Europejskiego Konsensusu Naukowej Koncepcji Żywności Funkcjonalne żywność funkcjonalna powinna wykazywać następujące właściwości:

Powinna zostać żywnością konwencjonalną, która jest częścią normalnej diety

Powinna zawierać zwiększone stężenie składnika aktywnego, który nie jest zawarty w danym produkcie lub występuje w nim w nieznaczne ilości

Działanie zdrowotne musi być naukowo potwierdzone i wynikać ze spożycia takiej żywności w ilościach określonych, dla danego środka spożywczego

Musi mieć odpowiednie oświadczenia żywieniowe i zdrowotne oparte na badaniach naukowych z zastosowaniem odpowiednich wskaźników, charakterystycznych dla określonego typu przemian meta

PODZIAŁ ŻYWNOŚCI FUNKCJONALNEJ

Ponieważ definicja żywności funkcjonalnej jest bardzo szeroka, stąd też żywność tą można podzielić według różnych kryteriów. Najczęściej wymienia się żywność funkcjonalną zgodnie z jej przeznaczeniem w celu zaspokojenia ściśle określonych potrzeb zdrowotnych. Wyróżnia się tutaj produkty:

zmniejszające ryzyko chorób sercowo- naczyniowych

zmniejszające ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych

zmniejszające ryzyko osteoporozy

żywność dla osób z zaburzeniami metabolicznymi lub trawiennymi

przeznaczone dla osób obciążonych stresem i poprawiające stan psychiczny

Wyróżnia się także żywność funkcjonalną dla osób w określonych stanach fizjologicznych np. dla kobiet w ciąży, dla sportowców, dla młodzieży w okresie intensywnego wzrostu, dla osób obciążonych stresem czy dla osób starszych.

Bardzo często żywność funkcjonalną dzieli się ze względu na swoisty skład żywności. Tutaj wyróżnia się żywność wzbogaconą, niskoenergetyczną, niskosodową, niskocholesterolową, energetyzującą.