- Witamina B6 (pirydoksyna)
Witamina B6 nomenklatura
Witamina B6 czyli pirydoksyna jest pochodną pirydyny. Jeszcze do niedawna nazwa pirydoksyna obejmowała wszystkie pozostałe związki wykazujące aktywność witaminy B6, ale obecnie jest zarezerwowana dla jednego. Wyróżnia się trzy związki o aktywności witaminy B6:
- pirydoksol
- pirydoksal
- pirydoksamina
Te trzy związki są równocenne pod względem aktywności biologicznej w organizmie człowieka, gdzie występują w postaci fosforanów.
Nazewnictwo
W powszechnym rozumieniu witamina B6 oznacza chlorowodorek pirydoksyny, który jest produkowany w dużych ilościach i wykorzystywany do wzbogacania produktów spożywczych.
Witamina B6- trochę historii
W roku 1934 A. Gyorgy zidentyfikował nową witaminę i nazwał ją witaminą B6. W 1940 kilku innych badaczy wyodrębniło tą witaminę w czystej, krystalicznej postaci, a następnie ustalono jej budowę oraz przedstawiono propozycję syntezy chemicznej.
Aktywność witaminy B6
Aktywność związków wykazujących aktywność witaminy B6 jest związana z obecnością grupy hydroksylowej przy 3 węglu. Utlenianie podstawnika przy 4 węglu prowadzi do powstania kwasu pirydoksynowego, który jest pozbawiony aktywności biologicznej, natomiast redukcja tej grupy daje deoksypirydoksynę, która jest antagonistą pirydoksyny.
Witamina B6- właściwości fizykochemiczne
Chlorowodorek pirydoksyny jest substancją krystaliczną, bezbarwną. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, trochę słabiej w alkoholu, najsłabiej w rozpuszczalnikach organicznych. Pirydoksyna jest odporna na działanie wysokiej T.
Łagodne utlenianie pirydoksyny daje pirydoksal, zaś ogrzewanie w wodno-amoniakalnym roztworze daje pirydoksaminy.
W obojętnych roztworach wodnych w temp. 120o pirydoksyna tworzy dimer, a przy dłuższym ogrzewaniu trimer.
Z obojętnych i kwaśnych roztworów pirydoksyna absorbuje się na węglu drzewnym, ziemi fulerskiej i zeolicie.
Pirydoksyna i inne formy wit. B6 są wrażliwe na działanie światła i promieniowania UV, szczególnie w obojętnych i alkalicznych roztworach.
Witamina B6- metabolizm w organizmie
Organizm ludzki może przekształcić jedną formę witamy w drugą. Wszystkie formy wit. B6 ulegają fosforylacji pod wpływem kinazy pirydoksalowej, w wyniku dalszych przemian powstaje 5’-fosforan pirydoksalu, który jest przyłączany do białek komórkowych i przenoszony do krwiobiegu lub ulega defosforylacji. Pirodoksal może ulec utlenieniu do kwasu pirydoksynowego.
Po przemianach enzymatycznych witamina ta ulega wchłanianiu w jelicie cienkim.
W postaci wolnej wszystkie 3 formy ulegają w tkance mózgowej, wątrobie i nerkach konwersji do odpowiednich fosforanów.
Większość tych związków jest wydalana z moczem w postaci kwasu pirydoksynowego. Zapasy witaminy B6 wynoszą 40-250 mg, a jej okres półtrwania wynosi 33 dni. Największe ilości tej witaminy znajdują się w mięśniach, a w mniejszych ilościach znajduje się również w wątrobie i mózgu.
Witamina B6- metody otrzymywania
Pirydoksyna jest produkowana na skalę przemysłową wyłącznie metodami syntezy chemicznej.
Witamina B6- antagoniści
- 4-deoksypirydoksyna
- Pochodne hydrazyny i hydroksyloamin
- Metabolity tryptofanu, a w szczególności 3-hydroksykinurenina, kwas ksanturenowy, kwas chinolinowy
- Hydrazyna, semikarbazyd, hydrazyd kwasu izonikotynowego
Witamina B6- toksyczność
Nie zaleca się przyjmowania dawek większych niż 500 mg. Objawy przedawkowania to: bezsenność, męczące powracające sny. Większe dawki witaminy B6 mogą powodować drętwienie, niezgrabność ruchów dłoni i stóp. Dawka 2-6 g/dobę powoduje neuropatię z niezbornością ruchów dłoni i stóp oraz chodu.
Dawka 200 mg może wywołać uzależnienie się od tej witaminy i konieczność stałego zwiększania się dawki.
Duże dawki przyjmowanie w czasie karmienia piersią mogą wywołać efekty uboczne u niemowlaka.
Gertig H., Przysławski J.; Bromatologia zarys nauki o żywieniu i żywności; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, str. 140- 144
Griffith W.; Witaminy minerały i pierwiastki śladowe; Agencja Elipsa, Warszawa 1994r. str. 43-45
Mindell E.; Biblia witamin; Wiedza i życie, Warszawa 1993, str. 29, 48-51, 75-77, 124
Moszczyński P., Pyć R.; Biochemia witamin część I witaminy grupy B i koenzymy; Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1998 r., str.99- 123
Wawer I.; Suplementy diety dla Ciebie czyli jak nie stać się pacjentem; Wydawnictwo WEKTOR, Warszawa, str. 73-74
- Podobne artykuły
Niedobór witaminy B6 objawy i skutki
Witamina B6 korzystnie wpływa na organizm i samopoczucie. Jej niedobory mogą być przyczyną przemęczenia…