- Tymianek- właściwośći
Nazwa tymianku pochodzi od greckiego słowa thymos– co oznacza silny, męski. Nazwa ta związana jest z opinią, że tymianek wpływa na ludzką psychikę i stanowi antidotum na nieśmiałość. Inna etymologia nazwy jest związana z greckim słowa thymia, które oznacza aromat.
Tymianek systematyka
Rodzina: Jasnotowate
Rodzaj: Macierzanka
Gatunek: Macierzanka tymianek
Tymianek nazewnictwo
Łacińska: Thymus vulgaris
Angielska: Garden Thyme
Niemiecka: Echter Thymian
Polskie nazwy: macierzanka, macierzanka włoska, macierzanka tymianek, macierzanka pospolita, macierzanka zwyczajna, dzięcielina
Tymianek występowanie
Tymianek w stanie dzikim rośnie na wapiennych i dobrze nasłonecznionych stokach górskich położonych nad Morzem Śródziemnym. Powszechnie jest uprawiany w wielu krajach Europy.
Tymianek jako surowiec zielarski
Ziele tymianku po oddzieleniu od zdrewniałych łodyg jest surowcem farmakopealnym, mającym monografie w większości farmakopei europejskich. Z ziela tymianku destyluje się olejek tymiankowy oraz otrzymuje się tymol.
Tymianek stosuje się w postaci herbatek, maści, nalewkę, syropów oraz w formie inhalacji.
Trochę tymiankowej historii
Tymianek należy zaliczyć do ziół najwcześniej rozpoznanych i docenianych roślin przez człowieka. Już w papirusie Ebersa jest wzmianka o właściwościach leczniczych tymianku. Egipcjanie pozyskiwali olej z nasion tymianku, który stosowali do balsamowania zwłok oraz do zabiegów kosmetycznych.
Grecy uważali tymianek jako lek, przyprawę oraz kadzidło. Był to dla nich symbol odwagi i siły. „Pachnieć macierzanką”- uchodziło w starożytnej Grecji za najwyższy komplement, zresztą zapach tymianku był dla Greków wyrazem elegancji, stąd też wykorzystywali olejek tymiankowy do masaży i po kąpieli. Dioskurides pisał, że tymiankiem leczono padaczkę, ischias, uporczywy kaszel i osłabienie wzroku. Hipokrates z kolei zaliczył tymianek do ziół o działaniu diuretycznym.
Rzymianie kąpali się w wodzie z dodatkiem tymianku, aby nabrać tężyznę, dodać sobie odwagi i waleczności przed walką. O tymianku wspomina także Theofrast i Galen.
Święta Hildegarda polecała tymianek na poprawę trawienia. Zaliczała to zioło do środków rozgrzewający i osuszający, które z odpowiednio dobrymi ziołami mogą zalecała w leczeniu wrzodów. Z kolei kąpiele z dodatkiem tymianku miały uwolnić od nadmiernej potliwości.
Stosowanie tymianku zalecał Albert Wielki. Jest o nim wzmianka w zielniku Syreniusza, choć w Polsce jest to raczej rzadko uprawiana roślina.
W okresie renesansu uważano, że tymianek może ustrzec mieszkańców Europy przed zarazami. W czasie I wojny światowej olejek z tymianku stosowano jako naturalny środek antyseptyczny.
Ajurweda
Tymianek w Ajurwedzie jest zaliczany do roślin rozgrzewających. Wskazany jest dla osób o konstytucji vata i pitt. Stosuje się go przy niestrawności, a także jako środek poprawiający jasność umysłu. Wspomaga organizm w pozbywaniu się toksyn.
Zastosowanie tymianku
- Tymianek wykazuje silne właściwości konserwujące, stąd też był stosowany do konserwowania okazów anatomicznych i zielarskich oraz ochrony papieru przed butwieniem
- Ziele tymianku dodaje się do bukietów odświeżających zapach w pomieszczeniach
- Jest to roślina miododajna
- Mocny wywar z tymianku jest dobrym środkiem dezynfekującym
- Olejek tymiankowy, zmieszany z alkoholem to skuteczny środek na mole
- Listki tymianku dodaje się do potpourri
- Tymol pozyskiwany z tymianku jest jednym z leków stosowanych w stomatologii
- Tymianek jest składnikiem syropów, pastylek do ssania i kropli przeciwkaszlowych
Składniki odżywcze zawarte w tymianku
Najważniejszym związkiem czynnym w zielu tymianku, który w dużej mierze odpowiada za właściwości lecznicze rośliny jest olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest tymol. Ponadto ziele zawiera garbniki, fenylokwasy, związki trójterpenowe. Tymianek jest źródłem flawonoidów, wśród których można wymienić: luteolinę i jej pochodne, tymoninę, apigeninę. Ziele tymianku zawiera cały zestaw witamin oraz sole: żelazo, lit, potas, wapń, mangan, magnez, selen.
DZIAŁANIE LECZNICZE TYMIANKU
Tymianek to roślina, która łagodzi dolegliwości żołądkowe oraz jest pomocna przy schorzeniach górnych dróg oddechowych. Ziele tymianku wykazuje działanie: antyseptyczne, przeciwskurczowe, przeciwkaszlowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwutleniające, przeciwiwrusowe.
Ponadto tymianek:
- Niweluje gazy, wzdęcia i skurcze
- Hamuje rozwój szkodliwej flory bakteryjnej
- Poprawia trawinie oraz wchłanianie składników odżywczych
- Jest pomocny przy biegunkach
- Razem z innymi ziołami często jest stosowany jako środek przeciwpasożytniczy, zwłaszcza u dzieci
- Wykazuje silne działanie rozkurczowe i rozluźniające na układ oddechowy,
- Rozrzedza flegmę zalegającą w płucach, dzięki czemu ułatwia odkrztuszanie
- Jest pomocny przy suchym kaszlu, chrypce, trudnościach w odkrztuszaniu oraz przy nadmiernym wysuszeniu błon śluzowych gardła i krtani
- Stosuje się do płukania jamy ustnej w przypadku bólu gardła i zapalenia migdałków
- Dodany do kąpieli działa kojąco i uspokajająco na układ nerwowy
- Łagodzi objawy padaczki i melancholii, ma także pozytywnie wpływać na niektóre zaburzenia nerwowe i chronić przed koszmarami sennymi
- Pobudza wydzielanie gruczołów
Preparaty z tymianku stosowane zewnętrznie na skórę (przymoczki, kompresy, okłady, przemywania) działają przeciwbakteryjne i przeciwzapalnie. Stosowany zewnętrznie tymianek ma zastosowanie przy łojotokowym zapaleniu skóry, wyprysku bakteryjnym czy trądziku.
Odwar z tymianku jest stosowany w kąpielach wzmacniających i odkażających skórę. Ponadto można wykorzystać rozcieńczony olejek tymiankowy w leczeniu ran.
Tymianek działanie niepożądane
Duże dawki podawane zbyt często powodują nudności, wymioty, zapalenie żołądka, a nawet białkomocz .
Przeciwwskazania
- osłabienie czynności serca
Interakcje z lekami
- Tymianku nie powinno się łączyć z lekami obniżającymi krzepliwość krwi
Bojanowska M., Budziak I., Ciołek A., Czeczko E., Jackowska I., Jankowska M., Kostecka M., Materska M., Skrzypek A.; Związki bioaktywne w roślinach zielarskich; Towarzystwo Wydawnictw Naukowych Libropolis, Lublin 2017, str. 69-70
Bremness L.; Wielka księga ziół; Wiedza i życie, Warszawa, str. 142-143, 243, 245, 246
Eqbal M. A. Dauqan, Aminah Abdullah; Medicinal and Functional values of thyme (Thymus vulgaris L.) herb; Journal of Applied Biolpgy &Biotechnology, vo. 5 (02), 2017, str. 017-022 DOI
Gawłowska A., Halarewicz A., Jabłoński J., Bernades- Rusin M.; Atlas przypraw; SBM, Warszawa 2018, str. 130- 133
Jadczak D., Grzeszczuk M.; Tymianek; Panacea nr 3 (16), 2006, str. 30-31
Kania M., Baraniak J., Grys A.; Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według świętej Hildegardy z Bingen, cz. II; Postępy fitoterapii 2/2014, str. 104-109
Kowalczyk B.; Co się tyczy zapachów…. cz. 11; Panacea nr 1 (18), 2007, str. 25
Kawałko M. J.; Historie ziołowe; Krajowa Agencja Wydawnicza; Lublin 1986, str. 66, 129, 145
Kuźnicka B., Dziak M.; Zioła i ich stosowanie, historia i współczesność; PZWL, Warszawa 1987, str. 194
Marczyk M; Twój expert w domu, domowe sposoby leczenia, leki z natury; Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2015, str. 152- 153
Nowak D.; Uprawiamy rośliny zielarskie; Poznań 2016, Centrum doradztwa rolniczego w Brwinowe, oddział w Poznaniu,
Ody P.; Zioła w domu; Świat książki 1996r., str. 46, 53, 114
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL wyd. III, Warszawa 1982, str. 260- 262
Pajor W. J.; Mała encyklopedia przypraw, smaków i ziołolecznictwa; Wydawnictwo Tempus Plus, Kraków 1998, str. 179-180
Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 167- 170
Wielka księga ziół; Reader’s digest; Warszawa 2009, str. 69-70,
https://www.crazynauka.pl/wspomagasz-sie-ziolami-medycyna-ludowa-uwazaj-na-interakcje-z-lekami/ (27.04.2021)
- Podobne artykuły