- Dynia zwyczajna- łac. Cucurbita pepo
Dynia zwyczajna to nieco zapomniane warzywo, a niesłusznie. Dynia kojarzy się z jesienią oraz z Halloween, ale warzywo to ma także inną, bardzo bogatą symbolikę. Jako wielki, okrągły owoc zawiera w sobie mnóstwo nasion- co przypomina brzuch ciężarnej kobiety, stąd też dynia stała się symbolem płodności. Dynię uważa się za afrodyzjak, a dzięki dużej zawartości cynku jest szczególnie polecana mężczyznom przy schorzeniach prostaty.
Dynia zwyczajna- systematyka
Rząd: Dyniowce
Rodzina: Dyniowate
Rodzaj: Dynia
Nazewnictwo
Łacińska: Cucurbita pepo
Angielska: Filed Pumpkin
Niemiecka: Kurbis
Polskie nazwy: malon, bania, korbol
Dynia zwyczajna- występowanie
Dynia zwyczajna pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Obecnie uprawiana w wielu krajach na całym świecie.
Dynia- odmiany
Znanych jest 900 gatunków roślin z rodziny dyniowatych. Można spotkać dynie o przeróżnych kształtach, w wielu kolorach. Znane są też niejadalne dynie ozdobne.
W Polsce oprócz dyni zwyczajnej uprawia się dynię olbrzymią (łac. Cucurbita maxima) oraz dynię piżmową (łac. Cucurbita moschata). Największa dynia w Polsce warzyła 773 kg, natomiast rekord świata to dynia ważąca 821 kg.
Surowiec leczniczy
W lecznictwie oprócz dyni zwyczajnej stosuje się również dynię olbrzymią (C. Maxima). Surowcem leczniczym jest surowe lub suszone nasiona dyni oraz olej z nasion dyni.
Właściwości lecznicze wykazują pestki dyni, ale miąższ również dostarcza wielu cennych składników odżywczych.
Dynia zwyczajna- trochę historii
Pierwsze ślady dyni pochodzą z ok. 7000 r. p.n.e. z Meksyku. Dynia przez Indian Ameryki Środkowej i Południowej była uważana za świętą roślinę, której uprawę opanowali jej do perfekcji. Istnieje wiele mitów dotyczących pojawienia się dyni wśród roślin uprawnych różnych indiańskich plemion. Często warzywo to miało znaczenie ceremonialne (robiono z dyni grzechotki, używane przez tajne stowarzyszenia), tradycyjne (nowożeńcy mieli zakaz wchodzenia na pole uprawne do czasu narodzin pierwszego dziecka), lecznicze (jako lek na robaki, schorzenia układu pokarmowego i moczowego), jako inspiracja dla artystów oraz jako składnik wielu dań.
Do Europy dynia przywędrowała dopiero po odkryciu Ameryki przez K. Kolumba. A pierwsze wzmianki o dyni w polskiej literaturze pochodzą z „Zielnika” Syreniusza.
Europejczycy szybko nadali dyni wiele znaczeń i uznali tą roślinę za magiczną. Podobno dynia przyciągała pieniądze, więc trzymano nieparzystą liczbę nasion dyni w portfelu. Miała chronić przed nieprzewidzianymi wydatkami, w tym celu spalano kilka nasion dyni w kadzielnicy czy kominku. Wierzono, że dynia zachęca do rozwoju, uczy mądrego gospodarowania i wspiera ambicję.
Dynia jest obecnie powszechnie kojarzona głównie z Halloween. To właśnie na ten dzień przygotowuje się upiorne twarze potwora z wydrążonych dyni.
Dynia zwyczajna w medycynie ludowej
Dynię od lat stosuje się na przerost gruczołu prostaty, zapalenia żołądka i jelit, schorzenia wątroby i nerek, bóle brzucha. W Etiopii pestki dyni żuje się w celach przeczyszczających. Ponadto w krajach afrykańskich pulpa z dyni jest stosowana do leczenia poparzeń, stanów zapalnych oraz jako okład chłodzący wykorzystywany do leczenia bólów głowy i nerwobóli.
W europejskiej medycynie ludowej nasiona dyni są stosowane profilaktycznie przeciwko kamieniom nerkowym. Dynia jest także środkiem wpływający korzystnie na układ pokarmowy, wydzielanie żółci, przemianę soli mineralnych, na zaparcie, nadwag, bezsenność, prostatę i robaki jelitowe.
Dynia zwyczajna- wartość odżywcza
Miąższ dyni dostarcza błonnik pokarmowy, cały zestaw witamin oraz mikroelementów, wśród których można wymienić: cynk, magnez, selen, mangan, żelazo. Dynia zawiera mieszaninę kurkubitacyn, fitosterole, pektyny i kwasy organiczne.
Pestki dyni zawierają dużo białka oraz dostarczają wielonienasycone kwasy tłuszczowe: kwas linolowy, oleinowy, palmitynowy. Podobnie jak miąższ pestki dyni dostarczają wiele witamin i mikroelementów, a także luteinę, fitosterole, lecytynę.
DYNIA ZWYCZAJNA- DZIAŁANIE LECZNICZE
Dynia zwyczajna od lat jest stosowana jako skuteczny środek przeciwko pasożytom ludzkim, w tym: owsików, tasiemca, tęgoryjca dwunastnicy, glisty ludzkiej. Pestki dyni można podawać dzieciom, bez obawy przedawkowania. Jest to środek bezpieczny, ponieważ zawarta w nasiona kurkbina skutecznie poraża pasożyty, ale nie jest wchłaniana w przewodzie pokarmowym człowieka.
Drugim ważnym działaniem pestek dyni o udokumentowanym działaniu jest leczenie łagodnego rozrostu gruczołu prostaty u mężczyzn. Duża zawartość cynku korzystnie wpływa na ten gruczoł u mężczyzn oraz korzystnie wpływa na płodność.
Ponadto:
- Wpływa korzystnie na układ pokarmowy oraz pobudza wydzielanie żółci
- Miąższ dyni jest stosowany w nieżytach przewodu pokarmowego, pomaga zarówno przy biegunkach jak i zaparciach
- Działa odkwaszająco na organizm oraz wspomaga pracę wątroby
- Usprawnia przemianę soli w organizmie oraz reguluje gospodarkę wodną
- Może być pomocna przy zaburzeniach przemiany materii oraz cukrzycy typu 2
- Zwiększa wydzielanie moczu oraz przyspiesza wydalanie substancji toksycznych z organizmu
- Pestki dyni zawierają dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które chronią przed rozwojem miażdżycy
- Pestki dyni to doskonałe źródło potasu, który wspomaga utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi
- Związki zawarte w dyni wpływają korzystnie na odporność organizmu
- Jest pomocna w przypadku zatrzymania płynów w organizmie
- Pestki dyni zawierają aminokwasy, które ułatwiają zasypianie i wpływają na zdrowy sen
- Duża ilość beta- karotenu oraz witaminy A korzystnie wpływa na wzrok
- Dynia korzystnie wpływa na płodność zarówno u mężczyzn jak i u kobiet
- Gotowany miąższ dyni zmniejsza mdłości i ma działanie przeciwwymiotne u kobiet w ciąży
- Cynk zawarty w dyni wspomaga pracę mięśni szkieletowych
- Dynia opóźnia proces starzenia się skóry oraz poprawia jej kondycję
- Pestki z dyni pomagają zwalczyć chorobę lokomocyjną.
Dynia- przeciwwskazania
- Nadwrażliwość lub alergia
Dynia- działanie niepożądane
Przy spożyciu zbyt dużej ilości nasion mogą pojawić się:
- Zgaga, nudności, bóle brzucha, biegunka
- Podrażnienia skóry
- Szum w uszach
Gawłowska A.; Atlas warzyw, 180 gatunków z całego świata; Wyd. SBM, 2018 r. str.36-46
Lim T. K.; Edible medicinal and non-medicinal plants, vol.2, Fruits; Springer 2012, str. 281- 294
Matławska I.; Farmakognozja; Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu; Poznań 2008, str. 51-52
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 123-124
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016, str. 246-266
Zdrojewicz Z., Błaszczyk A., Wróblewska M.; Dynia-zdrowa, ale zapomniana; Med. Rodz. 2016; 19(2), str. 70-74
WHO monographs on selected medicinal plants, vol. 4, 2009 str. 83-91
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/dynia-wartosci-odzywcze-i-wlasciwosci-lecznicze-dyni_40037.html (przed 26.11.2014)
http://dziecisawazne.pl/wszystko-co-musimy-wiedziec-o-dyni/ (przed 26.11.2014)
https://biokurier.pl/jedzenie/dynia-w-medycynie-ludowej-kuracje/ (09.11.2020)
- Podobne artykuły
