- Żeń-szeń- łac. Ginseng panax
Nazwa żeń-szeń jest fonetyczną transkrypcją chińskiej nazwy renshen, co tłumaczy się jako „człowiek- korzeń”. Jest to jedna z najbardziej znanych chińskich roślin leczniczych.
Nie ma na świecie drugiej takiej rośliny, która byłaby otoczona tyloma legendami i osiągnęła tak wysoką cenę i dużą sławę jak żeń-szeń. Stąd też jest to surowiec najczęściej fałszowany, a producenci surowców roślinnych sprzedają żeń-szeń gorszej jakości lub jego substytuty.
Systematyka
Rząd: Selerowce
Rodzina: Araliowate
Rodzaj: Wszechlek
Nazewnictwo
Łacińska: Panax ginseng
Angielska:Ginseng
Niemiecka: Ginseng
Polskie nazwy: wszechletek, ginseng, panaks, panaks prawdziwy, korzeń życia
Chińska: Ren Shen
Występowanie
Żeń-szeń pochodzi z Chin. W stanie dzikim występuje rzadko, ale można go jeszcze spotkać w północno-wschodnich Chinach, w Korei Północnej, w Japonii oraz we wschodniej części Rosji. W stanie naturalnym żeń-szeń rośnie w cienistych lasach górskiej Azji.
Na dużą skalę uprawia się żeń-szeń w Korei Południowej, Japonii, Chinach, Rosji i Ameryce Północnej.
Żeń-szeń odmiany
Rodzaj żeń-szenia liczy około 10 gatunków.
Surowiec
Surowcem leczniczym jest korzeń żeń-szenia.
Historia
Żeń-szeń był znany już przeszło 5000lat temu i był tak ceniony, że często toczyły się wojny o lasy, w których występował. Pierwsze wzmianki o żeń-szeniu pochodzą z dzieła legendarnego władcy Chin Shennonga. Jest to jeden z najstarszych surowców leczniczych odkryty prawdopodobnie przez myśliciela La Tse ok 320 r. p.n.e.
Roślinę do Europy sprowadził mauretański żeglarz Ibn Kordoba w IX wieku. Jednak to podróżnikowi Marco Polo przypisuje się sprowadzenie żen-szenia do Europy w XII wieku. Początkowo roślina była mało popularna i dopiero w XVIII wieku za sprawą holenderskich kupców zaczęto ją szeroko stosować w Europie
Nalewkę z żeń-szenia stosowano na dworze Ludwika XIV, aby wyleczyć go z niemocy płciowej. Wówczas korzenie żeń-szenia kosztowały majątek.
Ponieważ zapotrzebowanie na żeń- szeń stale wzrastało w XVIII wieku Japończycy, a później Koreańczycy zaczęli opracowywać metodę uprawy żeń-szenia.
W XIX wieku wartość suszonego korzenia osiemnastokrotnie przekraczała wartość złota
Medycyna chińska
W dziele medycyny chińskiej z czasów dynastii Han tak napisano o żeń-szeniu: że daje spokój umysłu, stabilizację ducha, uspokaja serce, wzmacnia umysł, rozszerza pamięć, czyni wzrok jasnym i oddala choroby. Żeń-szeń jest jednym z najczęściej stosowanych i najbardziej znanych środków w medycynie Chińskiej. Roślina ta ma szeroki zakres stosowania oraz duże zastosowanie farmakologiczne. Wg TMC żeń-szeń wzmacnia energię życiową, niedobór Yang u astmatyków i osób z chorą śledzioną. W medycynie chińskiej i tybetańskiej żeń-szeń jest środkiem odmładzającym. Korzeń żeń-szenia wykazuje właściwości rozgrzewające. Czasem bywa stosowany jako środek na kaca. Zioło to jest stosowane jako środek tonizujący. Ekstrakty z żeń-szenia podaje się przy długotrwałych chorobach, aby przyspieszyć powrót chorego do zdrowia. W Medycynie Chińskiej jest stosowany w leczeniu amnezji, zawrotów głowy, bólów głowy, zmęczenia, drgawek, impotencji, wymiotów, reumatyzmu, drgawek, braku apetytu, trudności w ciąży, krwotoków wewnętrznych, krwawienia z nosa.
Żeń-szeń składniki mineralne
Żeń-szeń zawiera unikatową grupę związków biologicznie czynnych:
- Ginsenozydy saponinowe- pochodne damaranu, i oelananu
- Olejek eteryczny:węglowodory seskiterpenowe
- Sterolei fitosterole
- Polisacharydy
- Peptydoglikany
- Kwasy organiczne
- Witaminy: A, B1, B2, C, E, cholina, B12
- Poliacetyleny: panaksytriol, panaksynol, panaksydiol
- Sole: wapń, miedź, fosfor, cynk, potas, żelazo, magnez, siarka, sód, molibden, german,
Co ciekawe najwięcej ginsenozydów zawierają drobne korzenie- 10-12%, grubsze korzenie mają ich 4-5 %. Korzeń główny zawiera już tylko 05-1,5% ginsenozydów.
ŻEŃ-SZEŃ DZIAŁANIE LECZNICZE
Korzeń żeń-szenia ma wielokierunkowe działanie. Zalecana dawka proszku z korzenia żeń-szenia to 0,5-2 g proszku dziennie. Preparatów z żeń-szeniem nie powinno się przyjmować dłużej niż 3 miesiące. Pomiędzy kolejnymi kuracjami należy zachować co najmniej miesięczną przerwę.
Żeń- szeń:
- Korzystnie na florę jelitową
- Zapobiega wrzodom przewodu pokarmowego
- Reguluje stężenie glukozy we krwi
- Chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem leków, toksyn i alkoholu
- Obniża poziom cholesterolu trójglicerydów we krwi
- Normalizuje pracę serca
- Stymuluje układ odpornościowy
- Zwiększają zdolność do wysiłku fizycznego i poprawiają funkcje psychiczne
- Poprawia pamięć oraz procesy myślenia i kojarzenia, a także abstrakcyjnego myślenia
- Jest stosowany w celu zwiększenia potencji oraz jako afrodyzjak
- Aktywizuje czynność gruczołów płciowych i wzmaga popęd płciowy
- Zaliczany jest do najsilniejszych adaptogenów
Działanie niepożądane
Przyjmowanie preparatów z żeń-szeniem na noc może powodować bezsenność.
Zbyt długie przyjmowanie preparatów z żeń-szenia może powodować skutki uboczne takie jak: podwyższone ciśnienie, zaburzenia rytmu serca, nadmierne pobudzenie, zaburzenia snu, biegunki oraz wysypki, bóle głowy, choroby skóry.
U kobiet po menopauzie przyjmujących preparaty z żeń-szenia mogą wystąpić krwawienia z dróg rodnych. Należy wówczas niezwłocznie udać się do lekarza.
Przeciwwskazania
- Ostre infekcje i osłabienie organizmu
- Ciąża
- Dzieci
- Otyłość
- Bezsenność
- Nadciśnienie tętnicze, ciężkie arytmie, niewydolność mięśnia sercowego
- Hemolimfa i zaburzenia krzepnięcia krwi
- Cukrzyca
- Depresja
- Nadaktywność
- Choroby psychiczne, stany lękowe
- Alergie pokarmowe i nietolerancje
- Wzdęcia i częste uczucie pełności w żołądku
- Nowotwory hormonozależne
- Choroby autoimmunologiczne
- Przeszczepy
Ciekawostki
Znane są stuletnie rośliny rosnące na naturalnych stanowiskach będące pod ochroną. Największy korzeń żeń-szenia znaleziono w Chinach w 1905 roku. Ważył on 600g, a jego wiek określa się na 200 lat. Do dziś jest to eksponat muzealny.
Czikow P., Łaptiew J.; Rośliny lecznicze bogate w witaminy; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987, str. 377-381
Khan I. A., Arourashed E. A.; Leung’s encyclopedia of common natural ingredients; Wiley 2010, str. 330-336
Schulz B., Hänsel R., Blumenthal M., Tyler V. E.; Rational phytotherapy a reference guide for physicians and pharmacists; Springer 2004, str 370-373
Nartowska J.; Ginseng radix- dawka nieśmiertelności…; Panacea Nr 4 (25), październik- grudzień 2008, str. 5-7
Gudeja J.; Roślinne surowce lecznicze- badania makroskopowo-mikroskopowe. Skrypt do ćwiczeń z farmakognozji; Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Łódź 2012, str. 229
Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; wyd. Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2016; str. 634-637
Fnimh C.; Encyclopedia of herbal medicine; Penguin Random House, New York 2016, str. 118,
Patoka J.; Przesilenie wiosenne- jak szybko odzyskać witalność; Zdrowie bez leków, nr. 4/2018, kwiecień (11), str.16-18
https://neuroexpert.org/wiki/zen-szen-panax-ginseng/ (07.07.2019)
Krwawnik pospolity (łac. Achillea millefolium)
Krwawnik pospolity to powszechnie występująca, która ma duże znaczenie w medycynie ludowej. Jak sama nazwa wskazuje krwawnik jest stosowany na krwawienia
Żeń-szeń – łac. Ginseng panax- właściwości
Żeń-szeń- Panax ginseng nazywany również wszechlekiem od dawien ma zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej jako lek uniwersalny
Arcydzięgiel litwor- łac. Archangelica officinalis
Arcydzięgiel litwor to roślina należąca do rodziny selerowatych. Występuje w stanie dzikim w górzystych i wilgotnych terenach Europy i Azji.
Czarny bez- łac. Sambucus Nigra
Czarny bez to pospolity u nas krzew. Właściwości lecznicze wykazują zarówno kwiaty jak i owoce bzu…
Lawenda roślina o niezwykłych właściwościach
Piękna i aromatyczna lawenda to roślina, która poprawia nastrój i pomaga przy bezsenności
Robinia akacjowa- łac. Robinia pseudoacacia
Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) inaczej grochodrzew akacjowy lub robinia biała, jest bardzo powszechnie i błędnie nazywana akacją. To gatunek …
- Podobne artykuły
