- Perz właściwy- właściwości i zastosowanie
Perz ma mocno rozgałęzione korzenie przez co jest trudnym do wyplenienia chwastem w polu czy ogrodzie. Jest to jedna z najbardziej żywotnych roślin. Z niewielkiego odcinka podziemnego kłącza potrafi wyrosnąć na nowo cała roślina.
Z jednej strony to uporczywy chwast, a z drugiej znakomita roślina lecznicza mająca zastosowanie w wielu schorzeniach.
Perz systematyka
Rząd: Wiechlinowce
Rodzina: Wiechlinowate
Rodzaj: Perz
Nazewnictwo
Łacińska: Agrypyron repens
Angielska: Couchgrass
Niemiecka: Gemeine Quecke
Polskie nazwy: perz pospolity, biały perz, pszenica-perz, pyrnik, trawa aptekarska, rolnica, psia trawa, psia pasza, ząb, korzenica, osecz
Nazwa łacińska perzu pochodzi od greckich słów: agros- pole i pyros- pszenica, co oznacza pola pszenicy oraz łacińskiego słowa repens- rozesłany, płożący się. Nazwa ta wzięła się od tego, że perz najlepiej rozrasta się właśnie w pszenicy.
Nazwa psia trawa jest związana właśnie z zachowaniem się psów, które szczególnie wczesną wiosną wydzierają z ziemi kłącza perzu.
Perz właściwy- występowanie
Perz jako chwast jest rozpowszechniony w całej Europie, Afryce Północnej, Ameryce Północnej oraz na Syberii. W Polsce jest to jeden z najbardziej powszechnych i najtrudniejszych do wypleniania chwastów. Rośnie na polach i łąkach, pleni się ogródkach, na skrajach lasów, w zaroślach i na miedzach.
Perz surowiec
Surowcem zielarskim jest kłącze perzu.
Perz trochę historii
Właściwości lecznicze perzu opisał Dioskurydes, który podobnie jak Pliniusz Stary zalecał perz w celu zwiększenia ilości wydalanego moczu oraz w przypadku kamieni nerkowych.
Roślina znana była także w starożytnych Chinach, gdzie wysuszone kłącza perzu były używane jako materace dla rannych żołnierzy.
Perz w średniowieczu był nazywany manną kalabryjską i już wtedy stosowano go szczególnie chętnie jako środek przeciwpasożytniczy u dzieci.
Po raz pierwszy pełnego botanicznego opisu tego ziela dokonał w XVI wieku niemiecki aptekarz Theodor Jacob.
Na wisach popularne było mieszanie zmielonych kłączy perzu z krupnikiem i mlekiem.
Podczas I wojny światowej w Niemczech mielone kłącze perzu było dodatkiem stosowanym przy wyrobie chleba, a także piwa.
Perz w medycynie ludowej
W dawnej medycynie ludowej Niemiec stosowano podgrzane nasiona perzu w formie okładów na brzuch jako środek łagodzący wrzody trawienne.
Perz często był stosowany przy hemoroidach, puchlinie wodnej, czyraczności, krzywicy i skrofułach. Zewnętrznie wykorzystywany w formie lewatyw przy obstrukcji oraz do nasiadówek przy hemoroidach.
„Czym złodziej w komorze, a wilk w oborze lub świnia w szkodzie tym perz w ogrodzie”
Zastosowanie
- Mielone kłącze perzu dodawane jest do mąki stosowanej przy wypieku pumpernikla
- Suszone kłącza perzu położone na legowisku pas chroni zwierzę przed pchłami i innymi pasożytami
- Zarówno ziele jaki i kłącze perzu może stanowić pokarm dla zwierząt- dodawany do paszy dla krów zwiększa ich mleczność.
- Dawniej kłącze perzu było stosowane do produkcji włości do szczotek i mioteł
Perz wartość odżywcza
Kłącze perzu dostarcza do organizmu łatwo przyswajalne węglowodany, w tym inulinę, która uważana jest za probiotyk. Ponadto w perzu znajdują się śluzy, saponiny, gumy, związki poliacetylenowe, terpeny. Perz to także źródło karotenoidów, witaminy A, C, inozytu. Wśród minerałów zawartych w perzu można wymienić krzem, żelazo, potas.
PERZ DZIAŁANIE LECZNICZE
Surowiec jest stosowany jako składnik herbatek na odchudzanie, ponieważ pomaga regulować przemianę materii, przyspiesza trawienie, zapobiega przyrostowi masy ciała. Zapobiega także zaparciom nawykowym. Kłącze perzu może wchodzić w skład mieszanek ziołowych stosowanych przy alergii, łagodząc objawy alergii oraz wzmacniając odporność.
Kłącze perzu:
- Działa przeczyszczająco
- Reguluje pracę układu pokarmowego
- Chroni wątrobę przed stłuszczeniem
- Jest stosowane przy niewydolności wątroby i przy zmniejszonym wydzielaniu żółci
- Dawniej stosowane przy zatruciach pokarmowych
- Bywa stosowane w początkowych stadiach cukrzycy
- Obniża poziom cholesterolu
- Wzmacnia naczynia krwionośne
- Obniża ciśnienie krwi
- Działa przeciwgorączkowo
- Stosowane w leczeniu chronicznych stanów zapalnych gardła, oskrzeli, kaszlu i gruźlicy
- Ma działanie moczopędne, pobudza gruczoły wydzielnicze, zmniejsza ilość szkodliwych metabolitów, obniża poziom mocznika i chlorków.
- Jest stosowane przy nieżycie nerek, skąpym wydalaniu moczu i elektrolitów, obrzękach
- Dzięki dużej zawartości krzemionki chroni naczynia i chrząstki stawowe
- Jest pomocne przy gośćcu, skazie moczanowej
- W lecznictwie ludowym stosowane również jako lek na reumatyzm
- W formie herbatek jest polecane przy przekwitaniu
- Regularnie pite w formie herbatki przez kilka miesięcy może pomóc w przypadku powiększonego gruczołu krokowego u mężczyzn, jak również łagodzi zapalenia tego gruczołu
Perz- przeciwwskazania
Nie zaleca się stosowania perzu przy niedrożności dróg moczowych.
Dziak A., Kuźnicka B.; Leczenie ziołami (zbiór i stosowanie): Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1960, str. 83-84
Głowniak K., Widelski J.; Perz- roślina niedoceniona; Panacea nr.1 (38), 2012, str. 10-11
Górnicka J.; Leki z ogrodu, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, Warszawa 2012, str. 52-53
Łuczaj Ł.; Dzikie rośliny jadalne Polski- przewodnik survivalowy; Wyd. Chemigrafia 2004r., str.160
Małachow G., Zioła dla zdrowia; Oficyna Wydawnicza ABA, Warszawa 2004, str.153-156
Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 52-53
Senderski M.E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Mateusz E. Senderski, Podkowa Leśna 2015, str.478-482
Skarżyński A., Zioła czynią cuda; Agencja wydawnicza Comes, Warszawa 1994, str. 135-137
Tyszyńska- Kownacka D., Starek T., Zioła w polskim domu, wyd. Watra, Warszawa, str. 166-167
http://www.poradnikzielarski.pl/ziola-lecznicze/perz-pospolity-chwast-a-leczy.html (7.10.2017)
http://www.ekologia.pl/wiedza/ziola/perz-wlasciwy-klacze (7.10.2017)
- Podobne artykuły
Aloes drzewiasty- (łac. Aloe arborescens)
Aloes drzewiasty to roślina należąca do sukulentów. Z liści aloesu pozyskuje się alonę, która ma zastosowanie jako środek przeczyszczajacy
Mniszek lekarski- właściwości
Mniszek lekarski lub mniszek pospolity to powszechnie występujący chwast, który od dawna znany jest w medycynie ludowej i wykorzystywany
Babka jajowata- łac. Plantago ovata
Babka jajowata ma zastosowane w profilaktyce zaparć i regulacji wypróżnień. Jej nasiona są uważane za cenne źródło błonnika pokarmowego…
