Klasa: Astorwate
Rząd: Selerowce
Rodzina: Selerowate
Rodzaj: Lubczyk
Łacińska: Levisticum officinale
Angielska: Loveage
Niemiecka: Garten- Libestöckel
Polskie nazwy: isjasz, łakome ziele, maggi, lubszczek, lubiszczek, lubieszczek, lubczyk lekarski, lubiśnik lekarski, mleczeń, lubystek
„Gdy amor strzałą serca nie tyka
Warto spróbować lubczyka
W potrawie tłustej lubo też w winie
Może uczucia przychylić dziewczynie”
Łucja Danielewska
Lubczyk jest to roślina magiczna kojarzona z miłością- od dawna uważano ją za afordyzjak, choć nie udało się tego potwierdzić w badaniach. Lubczyk przez wielu jest także kojarzony z aromatyczną przyprawą do zup- magii. Często stosowany w naszych kuchniach jako przyprawa do wielu dań ma wiele właściwości leczniczych- korzystnie wpływa na trawienie, działa wykrztuśnie, wykazuje delikatnie działanie uspokajające.
Lubczyk prawdopodobnie pochodzi z terenów Afganistanu i Iranu. W formie zdziczałej występuje w Europie i południowo-zachodniej Azji oraz na południu Europy, zwłaszcza w rejonie Apenin Liguryjskich. Jest rośliną często uprawianą, głównie w Europie i USA.
Znane są trzy odmiany lubczyku:
Surowcem leczniczym i przyprawowym są: korzeń i kłącze lubczyku. Rzadziej wykorzystuje się liście oraz owoce, które mają głównie znaczenie jako przyprawa.
Surowcem farmakopealnym jest kłącze lubczyku wraz z korzeniami (Levistici radix).
Korzeń lubczyka podawany sam działa słabo, jego skuteczność można podnieść dodając korzeni rośliny do odpowiednio dobranych mieszanek ziołowych. Lubczyk jest stosowany w mieszankach ziołowych stosowanych w schorzeniach dróg moczowych i kamicy moczowej. Ponadto jest składnikiem mieszanek poprawiających trawienie i łagodzących wzdęcia.
Lubczyk przywędrował nad Morze Śródziemne prawdopodobnie z Persji. znany był w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie był uprawiany głównie jako aromatyczna przyprawa. Został opisany przez Dioskuridesa jako środek ułatwiający trawienie, moczopędny i pobudzający miesiączkę.
Do Europu Środkowej lubczyk trafił w XII wieku z Włoch, gdzie stał się popularny dzięki Benedyktynom, którzy uprawiali tą roślinę w przyklasztornych ogródkach. Św. Hildegarda zalecała lubczyk w schorzeniach płucnych, bólach brzucha i wzdęciach. Zalecała także ziele jako lek przy puchlinie wodnej.
Roślina została także zapisana w Kapitularzu Karola Wielkiego. Jest także wymieniany wśród roślin uprawiany w Niemieckich ogródkach przyklasztornych.
Średniowieczni podróżnicy wykorzystywali liście lubczyku do pozbycia się nieprzyjemnego zapachu z butów, a napar z liści i korzenia używali jako dezodorantu do ciała. Lubczyk zalany brandy zabierany był na statki w długie rejsy, aby uchronić marynarzy przed reumatyzmem, przeziębieniem i grypą. Powszechnie stosowano lubczyk jako odtrutkę na ugryzienia wściekłych psów, jadowitych węży i skorpionów. Tekst Trotula napisany w Salerno w XII wieku zalecał stosowanie lubczyku w celu rozjaśnienia skóry.
W okresie odrodzenia lubczyk był rośliną często uprawianą w Polskich ogródkach przydomowych i na plantacjach zielarskich. Zielnik Siennika z 1568r. wymienia lubczyk jako roślinę, która miała usuwać rodzinne rozterki i niezgody. O lubczyku pisze także Szymon Syrenski, który wymienia lubczyk jako roślinę o działaniu moczopędnym, odtruwającym, szczególnie jeżeli będzie stosowana na dolegliwości wątroby i śledziony. Lubczyk był także stosowany przy wilgotnym kaszlu i zaflegmionych płucach, w stanach niestrawności i braku apetytu. Napoje na bazie lubczyka zalecano stosować w przypadku ukąszeń od węża i innych jadowitych bestii, a nawet wściekłego psa.
Zazwyczaj w medycynie ludowej stosowano nalewkę przygotowaną ze świeżych nasion- tzw. kordiał. Same nasiona rośliny natomiast były zalecane przy zakażeniach glistą ludzką. Lubczyk podawano kobietom przy trudnych porodach. Roślinę wykorzystywano także w leczeniu malarii, czyraków czy migrenowych bólów głowy, a także stosowano w leczeniu schorzeń wątroby. W niektórych rejonach Niemiec uważa się lubczyk za antidotum dla palaczy.
Zagęszczony wyciąg z korzenia lubczyka w formie pigułki, sprzedawany pod nazwą „Sedobrol”, był bardzo popularnym środkiem kojącym i leczącym wszystkie nerwice.
Ziele lubczyku zawiera: 0,5-0,6 % olejku eterycznego, którego głównym składnikiem są ftalidy oraz terpeny. Ziele jest źródłem kumaryn, które odpowiadają za występowanie nadwrażliwści na słońce. Surowiec dostarcza także flawonoidy, fitosterole, kwasy organiczne, żywice, gumy. Ziele lubczyku jest bogate w witaminę E i C, dostarcza równie sole mineralne.
Kłącze i korzeń lubczyku zawiera: znacznie więcej olejku eterycznego (do 1,5%), a także furanokumaryny, żywice, kwasy organiczne, flawonoidy i fitosterole. Korzeń lubczyku zawiera sole mineralne: wapnia, potasu, magnezu, boru, molibdenu, manganu, żelaza, cynku miedzi oraz kobaltu.
Owoce lubczyku zawierają: również zawierają pewne ilości olejku eterycznego, a także dostarczają olej tłusty, fitosterole, flawonoidy, witaminę E oraz sole.
Cechą wyróżniającą lubczyk z rodziny selerowatych jest gromadzenie się stosunkowo dużej ilości olejku w łodygach, nawet do 1,16%.
Lubczyk:
Korzeń lubczyka dodaje się do kąpieli leczniczych w przypadku łuszczycy, wrzodów, świądu czy pęcherzycy
Ziela tego nie powinny spożywać kobiety w ciąży, karmiące oraz ze skłonnością do krwotoków macicznych. Lubczyku powinny unikać osoby mające problemy z nerkami.
•1 łyżka suszonych liści lubczyku
•Szklanka wody
Suszone i rozdrobnione liście lubczyku zalać wrzątkiem i pozostawić na 15-20 min pod przykryciem. Przecedzić i pić 1- 2 szklanki dziennie przy niestrawności. Herbatka łagodzi także objawy kaca. Dawniej herbatkę stosowano do przemywania oczu przy podrażnieniach i sczerwienieniach
Literatura
Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.