Systematyka

Rząd: Astrowce
Rodzina: Astrowate
Rodzaj: Arnika

Nazwy

Łacińska: Arnica montana

Angielska: Mountain Arnica

Niemiecka: Bergwohlverleih

Polskie nazwy: kupalnik górski, arnika górska, arlinka, omieg, wilcze ziele, tranek górski, pomornik, anielskie ziele, pięciornik górski

Występowanie

Arnika górska jest objęta ścisłą ochroną i pozyskuje się ją z kontrolowanych upraw. Pochodzi ze środkowej Europy i Skandynawii. W stanie naturalnym przetrwała w górach Europy, Azji i Ameryki Północnej.

Roślina występuje od północnej części półwyspu Iberyjskiego aż po Skandynawię, a jej siedliskiem są ubogie łąki górskie położone na wysokości 2500 m. n. p. m. najczęściej w paśmie alpejskim lub subalpejskim. W Polsce jej nieliczne naturalne siedliska znajdują się na Dolnym Śląsku, w Karpatach Wschodnich i Sudetach oraz na Mazurach i w Puszczy Białowieskiej.

Odmiany

Do rodzaju arnika zaliczanych jest ok. 30 gatunków.

Surowiec

W ziołolecznictwie wykorzystuje się całe koszyczki, liście i kłącza z korzeniami. Surowiec pozyskuje się wyłącznie z uprawy.

Często w kuracjach ziołowych arnika górska jest zastępowana amerykańską arniką łąkową (Arnica chamissonic) o podobnych właściwościach.

Historia

Wiadomo, że arnika była powszechnie stosowana w medycynie ludowej. W XII wieku jako pierwsza o arnice wspomniała Święta Hildegardauznając ją za afrodyzjak. W tym też okresie pojawiają się uprawy arniki na terenie Europy Środkowej. W średniowieczu arnikę wykorzystywano przy krwiakach, żylakach, urazach, dnie, reumatyzmie oraz chorobach sercowo- naczyniowych.

W XVI wieku pojawił się pierwszy naukowy opis tej rośliny sporządzony przez Pietro Matthiolusa.

Wprowadzenie arniki do aptek w XVIII wieku spowodowało duży wzrost zainteresowania zielem przez zielarzy i aptekarzy.Duże zapotrzebowanie na surowiec iniekontrolowany zbiór arniki z terenów naturalnych przyczynił się do wymierania gatunku.

Arnika górska była jednym z ulubionych ziół Jana Wolfganga Goethego, który często popijał herbatkę z arniki jako napój poprawiający kondycję.

Medycyna ludowa

W medycynie ludowej surowcem było całe ziele, kwiaty a czasem nawet korzeń. W XVIII i XIX w. kwiat arniki był uważany za środek moczopędny i wzmacniający serce. Preparaty z arniki wzmacniały oddech oraz podniecenie. Z ziela pozyskiwano sok, który następnie stabilizowano alkoholem. Był to lek podawany przy kurczach mięśniowo- nerwowych, porażeniach i niedowładach, a nawet epilepsji. Wskazaniem do spożycia wewnętrznego był także wstrząs mózgu.

Korzeń arniki stosowano w chorobach żołądkowych.

Składniki mineralne

Za działanie lecznicze arniki odpowiadają głównie laktony seskwiterpenowe, flawonoidy, kwasy fenolowe oraz poliacetyleny.

                  ARNIKA DZIAŁANIE LECZNICZE 

Arnika:

• Działa silne przeciwzapalne, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczo, antyseptyczne oraz wykazuje słabe działanie przciwbólowe
• Działa drażniąco na układ pokarmowy i posiada właściwości wymiotne
• Zwiększenie wydolności mięśnia sercowego
• Poprawia ukrwienie kończyn i mózgu
• Pomaga skrócić czas gojenia w przypadku krwawych wybroczyn i siniaków powstałych podczas uderzeń
• Wyciągi z arniki wzmacniają naczynia włosowate i zapobiegają tworzeniu się zakrzepów żylnych
• W formie płukanek jest stosowana przy zapaleniach jamy ustnej i dziąseł
• Zmniejsza nasilenie bólu oraz łagodzi stan zapalny kości i stawów
• Można ją stosować w zapaleniu pochewki ścięgna

Homeopatia

Ziele to często polecane przez homeopatów znalazło zastosowanie w leczeniu zaburzeń psychicznych i fizycznych wywołanych wszelkimi urazami.

W homeopatii wykorzystuje się wszystkie części rośliny, które po zmiażdżeniu moczy się w alkoholu przed odpowiednimi rozcieńczeniami stosowanymi w przygotowaniu leków homeopatycznych. Arnikę stosuje się w przypadku:

• miażdżycy tętnic z nadciśnieniem, żylaków i zapalenia żył
• jako środek resorpcyjny przy wszelkiego rodzaju krwawych wylewach
• przy leczeniu skutków krwawych wylewów lub urazów trwających dłuższy okres
• jako środek zapobiegający stanom zapalnym po operacjach, ranach i połogu
• przy zaburzeniach psychicznych i fizycznych spowodowanych urazami ciała

Działanie niepożądane

Arnika nieodpowiednio stosowana doustnie może wywołać zawroty głowy, drgawki nerwowe. Duże dawki arniki spożywane jednorazowo mogą powodować bóle brzucha, bóle głowy, wymioty, biegunkę, osłabienie pracy serca, oddechu, zwężenie źrenic. W skrajnych przypadkach mogą powodować problemy z oddychaniem i zatrzymanie akcji serca.

Po zastosowaniu miejscowym na otwarte rany może nastąpić podrażnienie, podwyższenie temperatury ciała, a nawet zropienie ranyi zmiany martwicze.

U osób szczególnie wrażliwych zioło może wywołać reakcję alergiczną jak również reakcję krzyżową ze słonecznikiem, aksamitką i złocieniem.

Przeciwwskazania

• Otwarte rany, oparzenia III stopnia, ostre stany zapalne skóry
• Nie zaleca się stosowania arniki w okolicach oczu lub ust
• Wewnętrznie nie należy stosować preparatów z arniki przy stanach zapalnych żołądka i jelit, krwawieniach w przewodzie pokarmowym, stanach pozawałowych i leczeniu strofantyną oraz glikozydami naparstnicy
• Arniki nie wolno stosować w czasie ciąży i karmienia piersią.
• Dzieci do lat 3

Nalewka z arniki

• 2 łyżki kwiatów arniki
• ½ l alkoholu 70%

Do kompresów

• 50 g gliceryny
• 60 g wody
• ½ łyżeczki octu

Kwiaty arniki zalać alkoholem i szczelnie zamknąć w szklanym naczyniu. Odstawić na 10 dni w słoneczne lub dobrze nagrzane miejsce. Przecedzić przez drobne sito.

20 g nalewki z arniki mieszamy z gliceryną, wodą i octem. Stosować w postaci kompresów i okładów w przypadku urazów.